Cumhuriyet Üniversitesi Harita Mühendisliği Kısmı Fotogrametri Anabilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Tarık Türk, yüksek lisans öğrencisi ile Coğrafik Bilgi Sistemi’nden (CBS) faydalanarak doğal afet sonrası insanların barınma muhtaçlığını karşılayacak en uygun alanların otomatik olarak belirlenmesini sağlayacak yazılım geliştirdi.
Harita yüksek mühendisi ve yüksek lisans tez öğrencisi İrfan Moğolkoç ile pilot bölge olarak belirledikleri Sivas’ta çalışmayı gerçekleştiren Türk, CBS’den faydalanarak doğal afet sonrası uygun barınma alanlarını belirledi.
Türk, AA muhabirine yaptığı açıklamada, doğal afetlerin kıymetli olduğunu, Türkiye’nin zelzele, su baskını ve heyelanlarla daima karşı karşıya kaldığını söyledi.
Doğal afet sürecinin en yeterli biçimde yönetilmesinin değerli olduğunu düşünerek çalışmayı hayata geçirdiklerini anlatan Türk, “Yüksek lisans öğrencimle literatür araştırması gerçekleştirdik. Literatürde süreksiz barınma alanlarının belirlenmesine yönelik kısımda birtakım eksiklikler gördük ve bunun üzerine bu manada çalışmamızı yapmaya karar verdik. Doğal afet sonrasında bilhassa süreksiz barınma alanlarının nasıl tespit edileceği ve hangi objektif ölçütler dikkate alınarak sonuçlandırılacağı konusuna eğildik.” diye konuştu.
Türk, çalışmada Sivas’ı pilot vilayet olarak belirlediklerini lisana getirerek, “Sivas’ta farklı alanlar belirledik. Bu çalışmamızı yaparken çeşitli coğrafik bilgiler kullandık. Doğal afet meydana geldikten sonra insanların barınma gereksinimi ortaya çıkacaktır. Bu alanlarda tahminen günlerce tahminen de aylarca ikamet etmek kelam konusu olabilecek. Münasebetiyle orada elektrik, su ve doğal gaz çizgilerinin olması ve jeolojik açıdan sağlam bir yer üzerinde bulunması gerekiyor. Bu bilgilerin tümünü dikkate aldık.” tabirlerini kullandı.
AFAD’ın Aralık 2015’te yayımladığı “Geçici Barınma Merkezlerinin Kurulması, Yönetilmesi ve İşletilmesi Hakkındaki Yönerge” ile sivil toplum örgütleri ile memleketler arası Kızılay ve Kızılhaç hareketlerinin çalışmalarıyla ortaya çıkan ve dünya çapında çalışmaların yürütüldüğü “Afete Müdahalede Taban Standartlar ve İnsani Yardım Sözleşmesi-Küre Projesi” temel alınarak gerekli bilgiler, ölçütler ve standartlar belirlendiğini aktaran Türk, bu yasal desteklerden yola çıkarak en uygun süreksiz barınma alanlarının otomatik olarak belirlenmesine yönelik çalışma yaptıklarını kaydetti.
Doç. Dr. Türk, çalışmada faydalandıkları CBS’den günlük hayatta herkesin bilerek ya da bilmeyerek yararlandığını belirtti.
Yaygın olarak kullanılan navigasyonların CBS tabanlı olduğuna değinen Türk, “Yeryüzüne ilişkin dataların yaklaşık yüzde 80’inin coğrafik data olduğu düşünüldüğünde CBS’nin neden bu kadar kıymetli olduğu ortaya çıkmakta. CBS ortamında bir kullanıcı arayüz programı geliştirdik. Sistem, hangi çalışma alanı seçilirse seçilsin o bölgeye ilişkin bilgilerin girilmesi durumunda otomatik olarak bu alanları belirleyebilecek yeteneğe sahip.” değerlendirmesinde bulundu.
Türk, geliştirdikleri yazılımın dünyanın her tarafında uygulanabileceğini de vurguladı.
“Sığınmacılar için de uygulanabilir”
Doğal afet sonrası Sivas için belirledikleri barınma alanlarını www.geodatacollection.com internet adresinden kullanıcılara sunduklarını anlatan Türk, şöyle devam etti:
“Bu internet adresine girildiğinde Sivas için belirlediğimiz barınma alanlarının nerede olduğu görülmekte. Belirlediğimiz alanda konteyner ve barındırılacak insan kapasitesi görülmekte. Toplanma alanlarıyla barınma alanlarını karıştırmamak gerekir. AFAD, e-devlet üzerinden muhtemel bir afet durumunda Türkiye’deki yerleşim alanlarında toplanma alanlarının nerelerde olduğunu harita üzerinde gösteren bir hizmet sunmaktadır. Toplanma alanları denince çoklukla park, stadyum üzere yerler karşımıza çıkmakta. Lakin barınma alanlarını teknik altyapılardan bağımsız olarak düşünemeyiz. Bu alanların teknik alt yapılara yakın, tabanı sağlam ve bitki örtüsü uygun olan yerler olması gerekir. Mevcut bilgilerle bu türlü bir sonuç ortaya koyduk. Pekala bu sonuçlar kimin işine yarayacak? AFAD, belediyeler ve ilgili kurumların çok işine yarayacağını düşünüyoruz. Talep gelmesi durumunda bu sistemi geliştirmek ismine kendileriyle çalışmaya hazırız.”
Türkiye’nin sığınmacı akınına uğrayan bir ülke olduğuna da dikkati çeken Türk, “Çalışma, yalnızca afet sürecinde barınma alanı sorununu değil, birebir vakitte sığınmacılar için gereksinim duyulan en uygun barınma alanlarının belirlenmesine de katkı sağlayabilecek niteliktedir.” dedi.
Doç. Dr. Türk, Sivas’ta İşhan Köyü, Mimarsinan, Esentepe ve Çayboyu mahallelerinde birer, Ahmet Turan Gazi Mahallesi’nde ise 2 olmak üzere, doğla afet sonrası 5 adet barınma alanı belirlediklerini kelamlarına ekledi.