ABD’de dün açıklanan ağustos ISM imalat Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) 50’nin altına gerileyerek ABD ekonomisindeki resesyon telaşlarını artırdı.
Küresel iktisatta uzun müddettir devam eden jeopolitik ve siyasi riskler, dünya genelinde çıktı düzeyini olumsuz tarafta etkilemeye devam ederken dün 49,1 olarak açıklanan ISM imalat PMI verisi, ABD’yi de imalat bölümü daralan ülkeler sınıfına dahil etti.
ABD’de yayımlanan ISM imalat PMI verisi, 50 düzeyinin altındaki kıymetlerde imalat endüstrisinde daralma manasına gelirken, 1931 yılından bu yana yayımlanan bu dataya yatırımcılar tarafından büyük kıymet atfediliyor.
ISM İMALAT PMI RESESYONLARI GERÇEK KESTİRİM EDİYOR
Ağustosta ISM imalat PMI, bir evvelki aya nazaran piyasa beklentilerinin epeyce üzerinde 2,1 puan azalarak Ocak 2016’dan bu yana en düşük düzey olan 49,1’e geriledi. Böylelikle 2018 Ağustos’ta 60,8 düzeyini gören endeks, bu düzeyden başlayan düşüş trendini devam ettirmiş oldu.
ABD Ekonomik Tahlil Ofisi’nin temmuzda yayımladığı bir rapora nazaran imalat dalı ABD Gayri Safi Yurtiçi Hasılasının yüzde 11,2’sini oluşturuyor.
Analistler, endeksin tarihî hareketinin iktisadın durumuyla alakalı kıymetli bilgiler verdiğini, imalat endeksinde yaşanan uzun müddetli gerilemenin çoklukla resesyonla sonuçlandığını söz etti.
Buna nazaran, 2007 Temmuz’da 50 düzeyinin altına düşen endeks, iki yıl boyunca, 2009 Temmuz’a kadar bu düzeyin altında kalarak 2008 global finans krizi boyunca gerileme göstermişti.
Aynı formda, dot.com balonunun patlamasıyla başlayan 2001 krizi öncesi de 50 düzeyinin altına gerileyen endeks, Ağustos 2000- Şubat 2002 periyodunda bu düzeyin altında kalmıştı.
2008 yılından sonra aylık bazda imalat endüstrisinde daralma yaşansa da bu daralmaların uzun vadeli olmadığı göze çarpıyor. 2012, 2013 ve 2016’da aylık bazda 50 düzeyinin altını gören endeks, bu düzeylerde kalıcı olmamış ve tekrar 50 düzeyinin üzerine çıkmıştı.
ENDEKSİN ALT KALEMLERİNDE DEĞERLİ BOZULMA GÖZE ÇARPIYOR
Arz İdaresi Enstitüsü (ISM) Lideri Timothy R. Fiore, ISM’in yayımladığı ISM imalat PMI raporunda endeks kıymetlerinin alt kalemlerine ait yorumlarda bulundu. Fiore, ankete katılanların en çok ABD-Çin ortasındaki ticaret savaşlarından telaş duyduklarını, ticaretin, düşen ihracat siparişleri sebebiyle en büyük kaygı kaynağı olduğunu kaydetti.
ISM imalat PMI’ın alt endekslerinden olan yeni siparişler endeksinin 3,6 puan gerileyerek 47,2 ile son 7 yılın en düşüğüne gerilediğini ve tüketici talebinde önemli bozulmanın yaşandığını hatırlatan raporda, Yeni Siparişler Endeksi’nin Aralık 2015’ten bu yana birinci kere daralma gösterdiği belirtildi. Raporda, ağustos verisiyle birlikte 43 aylık genişleme devrinin son bulduğu kaydedildi.
Üretim endeksi de 1,3 puanlık düşüşle 49,5 düzeyine gerileyerek, 35 aydır kesintisiz büyümenin akabinde daraldı. Göstergenin 35 aylık ortalaması 58,9 olmuştu.
İstihdam endeksi Aralık 2016’dan bu yana birinci kez 50 düzeyinin altına düşerek, 34 ay sonra istihdamda gerileme gösterdi. Temmuz ayında 51,7 düzeyinde bulunan endeks, 4,3 puanlık düşüşle 47,4’e indi.
Rapora nazaran yeni ihracat siparişleri ağustosta 4,8 azalarak Nisan 2009’dan bu yana en düşük düzey olan 43,3’e geriledi. Fiore, yaptığı açıklamada, ihracat siparişlerindeki azalışın iştirakçiler tarafından global ticarette süregelen düşünceli durumdan kaynaklandığı halinde değerlendirildiğini bildirdi.
TRUMP TİCARET SAVAŞLARINDAN ZİYANLI ÇIKABİLİR
ABD iktisadında değerli indikatörler bir müddettir resesyon sinyali verirken, kimileri 2008 global finansal krizindeki düzeylerde seyrediyor.
New York Fed tarafından ABD iktisadı için hesaplanan “12 ay sonrası için resesyon beklentisi” ağustos prestijiyle yüzde 31,5 düzeyinde. En son 2007 yılının ortalarında ulaşılan bu düzeyden sonra ABD iktisadı tarihinin en kıymetli resesyonlarından birini yaşamıştı. İstatistiklere nazaran 1970’ten bugüne, yüzde 30 düzeyinin üzerine her çıkıldığında ABD iktisadı resesyona girmişti.
ABD iktisadında öbür en kıymetli resesyon indikatörlerinden kabul edilen 10 yıllık ve 3 aylık tahvil getirilerinin ortasındaki fark da negatif bölgeye düştü. Zıdda dönen getiri eğrisinde fark yaklaşık 50 baz puanla 2007’den bu yana en yüksek düzeye çıktı.
Analistler, yeni datalarla birlikte ABD iktisadında geniş çaplı bir resesyon ihtimalinin arttığını belirterek, bu durumun ABD Lideri Donald Trump’ın yine seçilmesi yolunda en kıymetli mahzurlardan biri olabileceğini kaydetti. Trump’ın seçim öncesinde ABD içinde üretimi artıracağını vaat ettiğini belirten analistler, Çin ile süregelen ticaret savaşları sonucu üretimde yaşanan bu bariz düşüşün Trump’ı gelecek seçimlerde köşeye sıkıştırabileceğini kaydetti.
Analistler, Trump’ın ABD Merkez Bankası’na (Fed) faizleri 100 baz puan düşürmesi gerektiği tarafındaki telkinlerinin hayata geçirilmesinin sıkıntı olduğunu belirterek, ticaret savaşlarıyla başlayan ekonomik badirelerin Trump’a en çok ziyan verebilecek bahis olabileceğini söyledi.
– Global iktisatta külfetli durum daha derinleşiyor
Ticaret savaşlarının büyük ölçekli ekonomiler ortasında yaşanması sebebiyle dünya iktisadına de olumsuz yansıdığını kaydeden analistler, imalat PMI endekslerinin Avrupa’da da düşüş eğilimini sürdürdüğüne dikkati çekti.
Avro Bölgesi ağustos imalat PMI verisi 47 düzeyinde gerçekleşirken, bu yılın üçüncü çeyreğinde kapasite kullanım oranı son üç yılın en düşük düzeyi olan 81,9’a geriledi.
Hafta başında açıklanan bilgilere nazaran Almanya’da ağustos PMI 43,5’e gerileyerek imalat bölümündeki daralmanın devam ettiğine işaret ederken, kapasite kullanım oranı 83,9 ile son 5 yılın en düşüğüne indi.
İngiltere’de de bu indikatörlerde misal bir seyir gözlenirken, imalat PMI 47,4 ile son 7 yılın tabanına indi, kapasite kullanım oranı ise yüzde 78,8 ile 2013’ten bu yana en düşük düzeye geriledi.