Türkiye’den 40 üniversite öğrencisi, “dünyanın en büyük üniversitelerarası sürdürülebilir konut yarışması” olarak bilinen Solar Decathlon Afrika için yosundan güç elde eden ve toprak panel yapı sisteminden oluşan sıfır güç ve sıfır atık konseptli etraf dostu “akıllı ev” tasarladı.
Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) ve İstanbul Teknik Üniversitesinden (İTÜ), inşaat, etraf ve makine mühendisliği ile mimarlık üzere 10 farklı branştan doktora, yüksek lisans ve lisans öğrencisi 40 bireyden oluşan ve kendilerine “Team Bosphorus” ismini veren kadro, ABD Güç Bakanlığı tarafından 2002’de başlatılan Solar Decathlon’da birinci sefer Türkiye’yi temsil edecek.
“Yosunun gücü toprakla buluşuyor” sloganıyla bir ortaya gelen grup, yarış için sürdürülebilir güç verimli, doğal materyallerden oluşan, yenilikçi ve etraf dostu “akıllı ev” tasarladı.
Takım, açık koridorlu, avlulu Türk konutlarındaki hayatı da andıran ve çoklukla toprak olarak inşa edilen Fas’taki mahallî konut tipolojisine verilen “riad” isminden de etkilenerek yaptıkları konuta, birinci hecesiyle “yeniden” sözünü, ikinci hecesiyle ise avlu manasında kullanılan “courtyard” ile “riad”ı çağrıştıran ve “yenilikçi riad” manasına gelen “ReYard” ismini koydu.
Sıfır güç ve sıfır atık konseptli
Farklı ülkelerden 20 projenin kıyasıya rekabet edeceği 21 Ağustos’ta başlayacak müsabakada ekip, 170 metrekarelik alan üzerine, yosundan güç elde eden ve toprak panel yapı sistemiyle tasarlanan sıfır güç ve sıfır atık konseptli, 2 oda 1 salondan oluşan 90 metrekarelik meskeni, 3 haftada inşa edecek.
Yarışma için tüm hazırlıklarını tamamlayan kadro, meskenin üretiminde ve iç dizaynında kullanacakları gereçleri konteynere yükleyerek deniz yoluyla Fas’a gönderdi.
Mobilyasından mutfak eşyalarına kadar bir ailenin yaşayabileceği halde donatılacak konutta, 2 hafta boyunca 5 kişi yaşayacak. Bu sayede konutun ısı ve güç kıymeti üzere çeşitli ölçümleri ve sayısal tahlili yapılacak.
Alanında uzman akademisyenlerden oluşan heyet tarafından bu ölçümler ile “mimari”, “market potansiyeli”, “mühendislik”, “iletişim”, “inovasyon”, “sürdürülebilirlik”, “sağlık ve konfor”, “cihazlar”, “ev yaşamı” ve “enerji” kriterlerine nazaran pahalandırılacak projelerden dereceye girenler, 28 Eylül’de düzenlenecek programda ödüllendirilecek.
Kendi elektriğini ve ısısını üretecek
Düşük maliyetli, çok maksatlı ve esnek kullanım alanları yaratmaya değer verilen konutta, Fas’ın klâsik mimarisi sürdürülebilir yenilikçi bir yaklaşımla yine yorumlanacak.
Mikroyosun teknolojisiyle atık su arıtımı ve güneş gücünün biyokimyasal çevriminin yapılacağı meskenden çıkan organik atık ve mikroyosun biyokütlesi biyogaza çevrilip yakılarak elektrik ve ısı gücü elde edilecek.
Ayrıca, yakım sonucu açığa çıkan karbondioksit gazı yosun havuzuna geri pompalanarak doğal döngü taklit edilecek, böylelikle sıfıra yakın karbon emisyonu sağlanacak.
Öte yandan konutta, PV (fotovoltaik) paneller, termal güneş panelleri, havadan suya ısı pompası, lokal doğal yapı gereci, evaporatif soğutma, faz değiştiren materyaller, rüzgar gücü üzere etraf dostu teknolojiler ve güç tüketimini azaltma yolları de kullanılacak.
“Toprak yapının çağdaş yorumları konusunda şuur oluşturacağız”
AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Team Bosphorus Koordinatörü Esra Kıygın, yarışın gayesinin sürdürülebilir, dışarıdan hiçbir güç almayan güç aktif bir konut inşa etmek olduğunu söyledi.
Proje için 2 yıldır çalıştıklarını belirten Kıygın, konutun mimarisine ve yapısına ait şu bilgileri verdi:
“Tek katlı bir konut inşa edeceğiz. Yapı tipolojimizde ve Fas’ta da görebileceğimiz avlulu bir mimariye sahip. Konutumuzda farklı inovasyonlar var, toprak duvar panellerimiz ve yosun teknolojisi üzere. Yosun teknolojisi şu biçimde çalışıyor, aslında meskenimiz fotosentez döngüsünü taklit ediyor. Konutumuzun içinde bulunan yosun havuzu, hem atık suyu arıtıyor hem de meskenden organik atığı ve bu havuzdan çıkan ölmüş yosunları topluyoruz ve biyogaza çeviriyoruz. Bundan açığa çıkan gazı yakıyoruz ve elektrik gücü elde ediyoruz. Yani meskenimiz yalnızca solar panellerden elektrik elde etmiyor. Açığa çıkan karbondioksiti sıvılaştırıp yosun havuzuna geri gönderiyoruz. Bu formda tabiata hiç karbon salmıyoruz.”
Sürdürülebilir konutların ehemmiyetine işaret eden Kıygın, “Böyle bir yarışta toprak ham unsuruyla bir mesken inşa etmemiz çok değerli. Zira toprak bizim klasik yapı tekniğimiz. Bunu yine yorumlayarak, çağdaş ve kolay inşa edilebilir bir hale getirdik. Türkiye’de toprak yapının çağdaş yorumları konusunda şuur oluşturmak istiyoruz. Zira ‘enerji faal ev’ dediğimiz vakit solar paneller, güç faal sistemler aklımıza geliyor lakin inşa edilen yapının bu usul sürdürülebilir bir gereçten yapılması da çok değerli.” diye konuştu.
Kıygın, meskenin ömür döngüsü tahlilini de yaptıklarını, konutta kullanılan her bir hususun tabiata ne kadar karbon ve su ayak izi bıraktığını hesapladıklarını vurguladı.
“Geçmişin bilgeliği ile bugünün teknolojisini birleştirdik”
Mimari Takım Önderi Aslı Aldemir de konutun imalinde Fas’taki mahallî gerecin kullanılmasının ve konutun 21 gün içinde inşaatın tamamlanmasının, yarışın 2 kıymetli kriteri olduğuna dikkati çekti.
Toprak yapıyı, geçmişin bilgeliği ile bugünün teknolojisini birleştirerek panel haline getirmek üzere bir inovasyon geliştirmeye uğraş ettiklerini ve 8 aylık Ar-Ge çalışmasını tamamladıklarını lisana getiren Aldemir, “Toprak, geçmişteki çok inovatif bir teknoloji. Maksadımız toprak kullanımını yine yaygınlaştırabilmek.” dedi.
Aldemir, inşaatı yapmak üzere 40 kişilik takımla şantiyede vazife alacaklarını belirterek, şunları anlattı:
“Ev çeşitli sayısal tahlillere de girecek. Örneğin, ‘Ne kadar ısı barındırıyor’, ‘Isı transfer bedelleri nelerdir’ üzere. Konutumuz 5 kişilik bir ailenin yaşayabileceği ölçekte. Evimizdeki inovasyonları gösterebilmek için ismini ‘ReYard’ olarak belirledik. Konutumuzun inşaatını 21 günde tamamlandıktan sonra mobilyalarına, tabak ve peçetesine kadar her şeyini dizeceğiz ve 15 gün boyunca konuklarımızı ağırlamaya başlayacağız. Konutla ilgili deneyler yapılmaya başlanacak.”
Evde yemek ve sinema gecesi tertipleri düzenleyeceklerini aktaran Aldemir, bu programlarda konuttaki ısısal performansın değerlendirileceğini ve bundan puan toplayacaklarını söyledi.
“Minimum güçle konfor sağlıyoruz”
Elektrik Grup Önderi Recep Tuna ise bir termal, 24 adet de PV panelin bulunduğu konutun elektriğini, güneşten aldığı enerjiyi elektriğe çeviren panellerden üreteceklerinin altını çizdi.
Elektrik gücünün yetmediği noktalarda ise enerjiyi bataryalardan karşılayacaklarına işaret eden Tuna, “Odalardaki hava kalitesini artırabilmek ismine ısı kazanım aygıtı da kullanacağız. Meskendeki sensörlerden aldığımız bilgiler doğrultusunda makinaları en yanlışsız vakitlerde açıp kapatıyoruz. Bu vesileyle de en az güç tüketerek konforu sağlamaya çalışıyoruz.” halinde konuştu.
Isıtma ve soğutma sistemlerinde faz değiştiren gereçleri kullandıklarını lisana getiren Tuna, şöyle devam etti:
“Faz değiştiren gereçler, ısı pompamızla dış ünitemizdeki randımanı artıran bir teknik. Yosun teknolojisi ve PV panellerden ürettiğimiz elektrikle birlikte konutun gereksiniminden fazlasını üretebilirsek gücün bir kısmını öbür meskenlere satma imkanına da sahip olacağız. Yani şebekeden meskene, meskenden şebekeye bir yapı da kelam konusu. Konutumuzda elektrikli otomobil şarj istasyonu da var. Konutumuzun gücü yetersiz kalırsa, otomobillerden da meskene elektrik sağlayabileceğiz. Çift taraflı bir güç iletimi kelam konusu. Bunlar konutumuzu daha akıllı kılan özellikler.”