Geleceğe dair heyecan verici hayaller kurmaktan geri durmayan zeki müelliflerin ve senaristlerin üzerinde çalışmayı en sevdiği bahislerden biri elbet ki insan – bilgisayar – yapay zeka üçgeninde geçen bilim kurgu işler. Son devirde de bu mevzuyla ilgili karşımıza birçok kitap, dizi ve sinema çıkıyor. Mesela Westworld bu işlere en hoş örneklerden biri. Dizide, kelam konusu ‘anlama/anlaşma’ durumu ironilerle çok düşündürücü bir biçimde anlatılıyor. Gün geliyor beşerler sevgi, merhamet, müsamaha üzere ayrıştırıcı hislerini yitiriyor ve robotlar bu hisleri ediniyor. Hatta o denli ki, robotlar her daim hedeflediğimiz ‘ideal insan’ düzeyine geliyor. Bir gün bu türlü bir noktaya gelir miyiz bilinmez, ancak bu ihtimali düşünmek bile korkutucu.
Günlük hayatta sıkça duyarız, hislerini çok fazla belirli edemeyen insanlara ‘robot gibi’ benzetmesi yapılır. Tahminen de hakikaten bizi biz yapan kıymetleri kaybetmemek ismine ‘robot gibi’ olmamamız lazım. Birbirimizle irtibat kurabilmemiz için hislerimize muhtaçlığımız var. Tabii bu hisleri yansıtmaya, paylaşmaya da… Gerçeklik algımızı birçok vakit yitirdiğimiz dijital dünyada bile!
Her şeyin dijitalleştiği dünyada bilhassa insanların irtibat halinde olduğu toplumsal medya üzere mecralarda bu his transferlerini yapmak çok kolay olmuyor. Örneğin; samimiyetle yazdığınız bir Whatsapp iletisi, beraberinde ilgili bir emoji kullanmadığınız için soğuk, samimiyetsiz ve aralıklı bir irtibat olarak algılanabiliyor. (Bu ortada, yeterli ki emojiler var.) Temel sebep ise gerçeklik algımızın bütünüyle değişmesi. Vakit geçtikçe dijital gerçekler, asıl gerçekleri maskeler hale geldi ve hislerimiz da buna paralel olarak evrilmeye başladı.
Duygusal farkındalığımızı en fazla kaybettiğimiz yer de toplumsal medya. Yapılan paylaşımlara hiç dikkat ettiniz mi; ekseriyetle herkes çok memnun. Güya kimse hayatın zorluklarıyla çaba etmiyor. Meselelerini, eksiklerini, noksanlarını, yanılgılarını kabullenen, bunu yansıtan, yeri geldiğinde mahcubiyetini paylaşan kimse yok. Herkes memnunluk gösterisi üzerine bir sahne arayışında. Aslında bizi biz yapan ve hayata karşı güçlü kılan en kıymetli hislerdir başa çıkılması sıkıntı olanlar. Bu hislerden kaçmak; hayattan kaçmak, yaşamamak üzere bir şey… Bastırdığımız, denetim altına aldığımızı sandığımız, göstermediğimiz hislerimiz vakitle daha da güçleniyor ve bizi denetim altına alıyor. Mutsuzluğumuz, kızgınlıklarımız içinden çıkılmaz bir girdap üzere daha da büyüyor. Haliyle, birbirimize yansıttığımız hisler da vakitle algılanamıyor. Az evvel Instagram’dan memnunluk fotoğrafları paylaşan samimi bir arkadaşınız size ileti atsa ya da arasa, canının çok sıkkın olduğunu söylese; inanır mısınız? En azından inanmaya çalışırsınız diyelim…
Bilim insanları beynimiz üzerinde ne kadar çalışırsa çalışsın, yapay zeka teknolojileri ne kadar gelişirse gelişsin, robotlar ne kadar insanlaşırsa insanlaşsın, ben dijitalleşen dünyada evvel kendimizi sonra da birbirimizi anlamamız gerektiğine inanıyorum. Önceliğimiz bu olmalı. Tahminen de esasen anlaşılma eksikliğimiz, muhtaçlığımız yüzünden insanoğlu olarak dijital varlıklar tarafından algılanmayı bu kadar önemser hale geldik ve bilim insanlarımızı bu bahisle haşır neşir ettik.
Şinasi Furkan AVCI
twitter.com/snsfrknvc