Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılma (Brexit) süreci yılan öyküsü halini alan İngiltere’deki politik gelişmeler tam bir siyasi trajediye dönüştü. Misyona geldiği andan itibaren, ‘nasıl olursa olsun 31 Ekim’de Brexit’ bildirisi veren ve parlamenterlere resmen savaş ilan eden İngiltere Başbakanı Boris Johnson darbe üstüne darbe aldı. 31 Ekim’de anlaşmasız Brexit’e karşı olan iktidar ve muhalefet partilerine üye parlamenterler ortak hareket ederek Johnson’ı frenledi. Evvelki gece Başbakan olarak birinci oylamasını 301’e karşı 328 oyla kaybeden Johnson, dünkü kritik oylamayı da 299’a karşı 327 oyla kaybetti. Avam Kamarası’nda dün yapılan oylamada anlaşmasız Brexit’in önü kesilirken 31 Ocak’a kadar yeni bir ertelemenin önü açıldı. Bu gelişme karşısında hükümetin Avam Kamarası’yla çalışma imkânının kalmadığını münasebet gösteren Johnson, 15 Ekim’de erken genel seçim yapılması teklifini masaya sürdü. Lakin üçte iki çoğunluk sağlanamadığı (298 evet/56 hayır) için bu teklif geçmedi.
Anlaşmasız Brexit’i tedbire gayeli metnin Lordlar Kamarası’ndan geçmesi ve Kraliçe’nin onayını alması gerekiyor. Oylama sonrasında konuşan Johnson, ‘teslim belgesi’ olarak nitelediği bu metinle AB ile müzakerenin efektif olarak sona erdiğini söyledi. Muhalefetteki Personel Partisi’nin önderi Jeremy Corbyn, genel seçime fakat yasanın geçmesi ve Kraliçe’nin onayının alınmasının akabinde takviye olacaklarını söyledi.
Johnson, son iki günde hem Brexit sürecinin denetimini elinden kaçırdı hem de parlamentodaki çoğunluğu yitirdi. Bunlar yetmezmiş üzere Muhafazakâr Parti’de sözün tam manasıyla isyan çıktı. Ortalarında çok değerli isimlerin olduğu 21 parlamenter partiden ihraç edilirken AB, Johnson’ın ‘Brüksel ile muahede sağlama konusunda ilerlendiği’ istikametindeki açıklamalarını boşa çıkaran bir rapor açıkladı.
İHRAÇ FIRTINASI
Brexit sürecinde en ağır darbelerden birini iktidardaki Muhafazakâr Parti aldı. Johnson’ın, Avam Kamarası’nın çalışmalarını askıya alan ve mutabakatlı Brexit opsiyonunu riske atan yaklaşımına karşı çıkan 21 parti üyesi, evvelki gün muhalefetle birlikte hareket etti. Bu adımın sonucu ise ihraç oldu. İhraç edilen isimler ortasında İngiltere’nin simge siyasetçilerinden Winston Churchill’in torunu Nicholas Soames ve eski Maliye Bakanı Philip Hammond da yer alıyor.
RAPORLAR OLUMSUZ
ANLAŞMASIZ Brexit konusunda şu ana kadar hazırlanan raporların hepsi olumsuz. Resmi raporlar, ülkede besin, ilaç, yakıt kahrı yaşanacağına işaret ediyor. Ulaştırma dalının büyük eza çekmesi, gümrüklerde kaos yaşanması ve toplumsal masraflarda kıymetli artış olması da mümkün tesirler ortasında. Dün yayımlanan Değişen Avrupa’da Birleşik Krallık başlıklı araştırma programının raporunda, anlaşmasız Brexit durumunda AB ile ticaret pürüzlerinin de tesiriyle ülkenin resesyona gerçek itileceği, İngiliz para ünitesinin kıymet kaybedeceği ve enflasyonun yükseleceği ihtarında bulunuldu. Anlaşmasız Brexit sonrasında Dünya Ticaret Örgütü kurallarına dayanacak bir İngiltere-AB bağında büyümenin AB üyesiyken yakalanan süratten çok daha yavaş olacağı, on yıl içinde kişi başına gelirde yüzde 4-9 aralığında düşüş yaşanacağı raporda yer alıyor.
‘KRALLIK BÖLÜNEBİLİR’
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarından DBRS, bir adım daha ileri giderek zayıflayan ekonomik ortam ve ülke içindeki ayrılıkların tesiriyle anlaşmasız Brexit’in Birleşik Krallık’ın bölünmesi riskini artıracağına dikkat çekti. DBRS, İskoçya’nın bağımsızlığını mümkün bir bölünmenin en olası nedeni olarak görüyor.
Brexit’in olumsuz etkileyeceği ülkeler ortasında Türkiye de gösteriliyor. Bunun nedeni ise Türkiye’nin AB’deki ikinci değerli pazarının İngiltere olması. Anlaşmasız ayrılığın Türk ihracatına olumsuz tesiri yıllık 2.4 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Brexit ile Türkiye’nin AB’deki kıymetli bir destekçisini kaybedecek olması da bir diğer olumsuz öge.
AVRUPA BİRLİĞİ: ALTERNATİF YOK
JOHNSON’ın mevcut Çekilme Anlaşması’na itirazının odağında Brexit sonrasında İrlanda ile Kuzey İrlanda ortasında fiziki hudut oluşmasını engellemek için oluşturulan önlem unsuru (backstop) yer alıyor. Johnson, daha düzgün bir tahlil bulunana kadar İngiltere’yi AB ile gümrük birliğinde tutacak, Kuzey İrlanda’nın da Ortak Pazar kurallarına bağlı kalması sonucunu doğuracak unsurun iptalini istiyor. Londra, bu talebe karşın şu ana kadar önlem unsuruna alternatif bir teklif üretemedi. Brexit tedbirlerini içeren son raporunu dün açıklayan AB Komitesi, şu basamakta önlem hususunun alternatifi olmadığını belirtti. Mühletin daralması ve İngiltere’deki siyasi durumun anlaşmasız ayrılık riskini arttırdığı da dokümanın vurguları ortasında yer aldı. AB, olağanda doğal felaketler için kullanılan Avrupa Dayanışma Fonu’nu gerekmesi halinde devreye sokma kararı aldı. Anlaşmasız Brexit’in yaratacağı muhtemel ekonomik meseleleri hafifletmek için kullanılacak bu fondaki kaynak ölçüsü yaklaşık 600 milyon Euro. Avrupa Globalleşme Ahenk Fonu’nu da aktive edecek AB’nin yaratacağı kaynak toplamda 780 milyon Euro olacak.