Rıza Akça, Akça Holding’in ikinci nesil temsilcisi. Ege’nin en önde gelen iş insanlarından Osman Akça’nın oğlu. Üzüm Hükümdarı olarak bilinen Osman Akça’nın 2000 yılında vefatından sonra şirketin dümenine geçen İstek Akça, eniştesi, ortağı Ahmet Bilge Göksan ve ailenin 3’üncü jenerasyon temsilcileriyle birlikte şirketini büyütüyor. Akça Holding, Türkiye’nin sayılı büyük kuru meyve ihracatçısı olmanın yanı sıra, Target, Walmart, Aldi ve IKEA üzere devlerinin de en büyük mesken eserleri üreticisi. İstek Akça ile hem şirketlerinin öyküsünü hem de yeni atılımlarını konuştuk.
-Ailenizin ikinci jenerasyon temsilcisisiniz. Dokuma ve besin alanında sanayi devi şirketler var Akça Holding çatısı altında. Siz nasıl yetiştirildiniz? Bu işlerin temeli nasıl atıldı?
Babam Osman Akça çok teşebbüsçü, vizyoner biriydi. 1955 yılında Osman Akça A.Ş. şirketini kurmuştu. Manisa Alaşehirli bir aileyiz. Babam üzüm alıp satarak işe başlamış. Benim çocukluğumda da meyve işi yapıyordu babam. İlkokul mezunuydu lakin çok açık görüşlü bir insandı. Çalışkandı. İstihdam yaratmayı daima önemserdi. Bize de, “iki kişi daha istihdam edin, iş yaratın onların da duasını alın” kederi.
– Siz de işin içinde büyüdünüz…
Aynen. Bir kız kardeşim var. Babam güzel okumamı istedi. Beni İzmir Özel Türk Koleji’ne yatılı gönderdi. Hafta sonları ailemin yanına giderdim. Biz okul dışında kalan vakitte daima çalıştık. Ciklet, gazete de sattım, sinema bileti de. Üniversitede Ankara Hukuk Fakültesi’ni kazandım lakin o periyot Türkiye’nin siyasi olarak karışık olduğu periyottu. Babam ”Seni Ankara’ya göndermem” dedi ve beni yurtdışına göndermeyi önerdi. Lakin o devirde ben işin tadını almıştım. “Çalışmak istiyorum” dedim. İngiltere ve Almanya’ya gitmek yerine babamla çalışmayı kendim istedim.
– Kuru meyve ihracatında uzun mühlet öncülük ettikten sonra yeni dallara girmeniz nasıl oldu?
1983’ten sonra 30 yıl kuru meyve ihracatında dal birincisiydik. Daha sonraki yıllarda Türkiye’de üretim arttı lakin rekabet işin kârını düşürdü, neredeyse ziyan eder hale getirdi. Şu anda kesimde 3’üncü, 4’üncü sıradayız kuru meyve ihracatında. 65 milyon dolar civarında meyve işimiz var. Katma bedelli eser üretip neredeyse hepsini başta Almanya ve Japonya olmak üzere satıyoruz. Fakat şu anda amiral gemimiz dokumacılık.
– Dokumacılık bölümüne babanızla birlikte adım attınız. Türkiye’nin de yeni bir periyoda girdiği yıllardı. Çok sayıda dokuma devi daha sonra battı. Siz nasıl ayakta durmayı başardınız?
Önce Uşak’ta çırçır fabrikası almıştık, sonra orayı sattık. Özal periyoduydu. Babam gelişmeleri öngören biriydi. Denizli Sarayköy’de 1985 yılında Menderes Tekstil’i almıştık. Birçok insan bu yatırım nedeniyle beni Denizlili zanneder. İşin başında olduk daima. İşi bilenleri ortamıza aldık. Birçok şeyi de birlikte öğrendik. Menderes Dokumacılık 500 bin metrekare kapalı alan üzerinde konseyi olan Türkiye’nin ve Avrupa’nın alanındaki en büyük entegre tesisi. 4200 çalışanı var Menderes Tekstil’in. Çarşaf, nevresim, pike, masa örtüleri yapıyoruz.
– Dokumacılık dalı birçok krizden çok etkilendi. 1985’ten bu yana da çok kriz atlatmış olmalısınız. Nasıl başa çıktınız?
Biz entegre tesisiz. Pamuk tarladan tesise giriyor, çarşaf kadrosu, masa örtüsü olarak çıkıyor. Kendimizi daima yeniledik ve daima kendimizi yurtdışına odakladık. Babam o yıllarda bizi ihracata odaklamıştı. 1970’lerin sonunda üzüm ihracatına başlamıştı. Üretime çok inanan, ufku geniş bir insandı. Şu anda da neredeyse üretimimizin tamamını büyük dev şirketlere Amerika ve Avrupa’ya yapıyoruz. Her krizden de güçlenerek çıktık. Şunu çok düzgün görüyorum. Türkiye’de endüstrici olmak hiç kolay değil. Üretmek, fark yaratmak kolay değil lakin uzmanlaştığınız alanda kendinizi yenilediğinizde dünyanın kapıları da açık. Babam da daima söylerdi, endüstrici olmak demek daima üretmek demek, bisiklete binmeye benziyor, ayakta durmak için daima pedali çevireceksiniz.
– İhracat şirketlerinizin en büyük artısı olmuş…
Çok düzgün bir grubumuz var. Kaliteli üretim yapıyoruz. Amerika’da Walmart, Target ve Avrupa’da da IKEA’nın ve ALDİ’nin yıllardır üreticisiyiz. IKEA’nın mesken tekstilindeki en büyük üreticisiyiz. Kendimizi yenileyerek, grubumuza de inanç vererek bu başarıyı yakaladık. Bizim işimiz ihracat. Babamın tavsiyesi de şuydu, “ne yaparsanız yapın 3 kuruş az da kazansanız ihraç edin” sıkıntısı.
– Gayrimenkul geliştirme projeleriyle de ilgileniyorsunuz…
Efes Oteli’nin ihalesine girmiştik, alamadık. Yeniden bir 5 yıldızlı otel projemiz vardı ancak tam istediğimiz yerde olamadı. Yeni gelişen bölgelerdeki projelerle ilgileniyoruz. Birtakım bölgelerde de topraklarımız var.
– Çalışanlara özel proje geliştirmişsiniz…
Denizli’de biz büyük bir aileyiz. 240 konutluk İstek Akça Sitesi kurduk. Daha sonra Nermin Akça ismine da 100 konutluk bir site, babam ismine da 60 konutluk Osman Akça sitesini yaptık. Çalışanlar 43 bin liraya, ayda 1000-500 lira ödeyerek mesken sahibi oldular. Yakında Dilek-Ahmet Göksan Sitesi de hayata geçecek. Çalışanlarımızın memnunluğu çok pahalı, havuzlu, basketbol alanlı bir sitede oturuyorlar, çocukları memnun.
YENİ İŞ ALANLARINA GİRDİ
– Besin ve dokumadan sonra öbür alanlara da girdiniz. Ne sizi yeni alanlara yönlendirdi?
Enerji kesimi tüm şirketler için çok değerli. Bizim de en büyük maliyetimiz güç masrafları. Biz JES ve RES yatırımları yaptık. Jeotermal güç ve rüzgar gücü yatırımlarımız var bu işleri de büyüteceğiz. Devam eden yatırımlarımız var. Hepsi bittiğinde 60 megawattlık kapasitemiz olacak.
– Akça Holding çatısı altında diğer şirketler de var… Tarıma da devam ediyorsunuz değil mi?
Evet. Kuru meyve işinde katma paha yarattık. Ambalajlama, organik eserler daima kendimizi yeniledik. Ayrıyeten seracılık da yapıyoruz. Denizli Sarayköy’de fabrikamızın bulunduğu arazinin yanında farklı domates çeşitlerini yetiştirdiğimiz bir seramız var. O seradan da çıkan domatesler ihraç ediliyor.
– Yeni işlere girmekte istekli bir yanınız var…
Kesinlikle. Bu ailede geliyor. Ahmet Göksan ile birlikte ve tüm takım arkadaşlarımızla her vakit yeni fırsatları takip ediyoruz. Biz tıpkı vakitte TÜVTÜRK araç muayene istasyonlarının da Türkiye’deki en büyük bayiisiyiz. İzmir, Aydın, Denizli bayilikleri bizde.
RIZA AKÇA KİMDİR?
Alaşehir’de 1958 yılında doğan İstek Akça, İzmir Özel Türk Koleji’ni bitirdi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni kazanmasına karşın, Türkiye’nin 1980 öncesi iç karışıklık ortamında Ankara’da okumaya gitmedi. Babası Osman Akça’nın yanında iş hayatına atıldı. Kendini bildiğinden beri okul hayatının yanısıra aile işleriyle de ilgilenen İstek Akça, iş hayatına biran evvel atılma konusunda da daima hevesliydi. Üzüm Hükümdarı olarak bilinen Osman Akça’nın 2000 yılında vefatının akabinde Akça Holding İdare Şurası Lideri olan İstek Akça 3 çocuk babası.