Cumhurbaşkanı Akıncı, bu husus üzerinde etraflıca durduğunu söz ederek, sonrasında Kıbrıs sorununu enine uzunluğuna kıymetlendirme fırsatı bulduklarını aktardı.
Doğu Akdeniz’deki zenginliklerin ve doğal kaynakların, bölgede iş birliğine, barışa ve istikrara katkıda bulunmasını her vakit arzuladıklarını lisana getiren Akıncı, şöyle devam etti:
“Her vakit bunun altını çizdik, bu doğrultuda teklifler yaptık. Doğal gaz konusunun bir gerginlik alanı değil, bir barış köprüsü olmasını temenni ettik. Bu doğrultuda da ortak komite teklifinde bulunduk. Aslında ortak komite önerisi 2011’den beri masada bulunuyor. 2015’te vazifeye başladığım vakit bunu tekrar tekrar gündeme getirdik. Sonrasında da 13 Temmuz’da bu teklif daha da detaylı bir hale getirilerek, yinelendi. Ne yazık ki Rum tarafının çabucak kategorik reddetmesiyle karşılaştık. Bunun karşılığında bize iletilen teklif, kabul edilmesi mümkün olmayan, ortaklaşa bir şey yapılması fikrini dışlayan, yalnızca Kıbrıs Türk tarafına bilgi vermeyi içeren ve bu bilgiyi verirken de Türkiye ile Rum idaresini bir masa etrafında bir ortaya gelmesini ve münhasır ekonomik alanların belirlenmesini içeren bir teklifle karşılaştık.”
Cumhurbaşkanı Akıncı, son devirde basına yansıyan ve Rum tarafının doğal gazdan Türk tarafına yüzde 30’luk bir hisse vereceği istikametindeki argümanları düzeltmek durumunda olduğunu belirterek, Rum tarafının sunduğu teklifte nüfus bazında bir gelir paylaşımından bahsedildiğini söyledi.
Akıncı, “Öneri, ‘Eğer Türkiye, Rum idaresini tanır ve münhasır ekonomik alan konusunda uzlaşırsa ve buradan da gemilerini çeker, araştırma ve sondaj çalışmalarını sonlandırırsa, o vakit bu nüfus bazındaki yardımdan Kıbrıslı Türkler de yararlanabilir. O mevzuda toplanacak paradan nüfus bazında Kıbrıs Türk tarafı da yararlanabilir.’ sözlerini içeriyordu.” diye konuştu.
“Eli kolu bağlı beklemeyeceğimizin de bilinmesini istiyoruz”
Doğal gaz hususuyla ilgili yapılması gerekenlerin belirli olduğuna dikkati çeken Akıncı, ya Kıbrıs’ta bir tahlil oluncaya kadar tüm tarafların bu çalışmalardan uzak durma seçeneğini değerlendirebileceğini ya da kendilerinin önerdiği ortak komite fikrinde mutabakat sağlayıp, bu hususta iş birliği yapılabileceğini aktardı.
Akıncı, bu iki yaklaşım da olmuyorsa iki tarafın farklı ayrı yoluna devam etmek durumunda kalacağını ve gerçekten bugün de bunun olduğunu vurguladı.
Önerilerinin hala geçerli olduğunu kaydeden Akıncı, birtakım Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerden bu hususta olumlu dönüşler aldıklarını, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in kendilerine gönderdiği mektupta, ima yoluyla da olsa bu tekliften duyduğu memnuniyeti bir formda söz ettiğini aktardı.
Akıncı, ortak davranıştan yana tavırlarını sürdüreceklerini kaydederek, “Türkiye ile iş birliği içerisinde bu bahiste eli kolu bağlı beklemeyeceğimizin de bilinmesini istiyoruz. Mademki ortak fikir etrafında birleşemiyoruz, o vakit bu aramalar başka ayrı devam edecek. Şayet teklifimize sıcak bakma noktasında bir gelişme olursa gerek KKTC gerekse Türkiye Cumhuriyeti bu hususta olayı olumlu olarak değerlendirmeye hazır olacaktır.” diye konuştu.
“Siyasi eşitlik, faal iştirakle birlikte anılırsa lakin manalı olur”
Görüşmelerde Kıbrıs konusundaki son gelişmeleri de ele aldıklarını aktaran Akıncı, Guterres’in Kıbrıs problemi için görevlendirdiği süreksiz özel danışmanı Jane Holl Lute’un 1 yılı aşkın bir müddettir Kıbrıs’a gelip gittiğini fakat Lute’un biraz daha uzun mühlet Ada’da kaldığını söyledi.
Akıncı, Lute’a geldiği birinci günden itibaren kendisine söylediklerinin değişmediğini vurguladı ve şöyle devam etti:
“Biz Lute’un BM Genel Sekreteri’yle yapmaya çalıştığı, bir başlangıç noktası oluşturacak referans kavramlarının oluşabilmesi için değerli gördüğümüz prensipleri kendisiyle paylaştık. Bizim için olmazsa olmaz olan siyasi eşitlik kavramı var. Siyasi eşitlik, faal iştirakle birlikte anılırsa fakat manalı olur. Siyasi eşitlikten kastımız içi boş bir kavram değil. Kararlara iki tarafın da aktif iştiraki değerlidir diye kıymetlendiriyoruz. Bunlar aslında geçmiş mutabakatların ve dokümanların de bir kesimidir diye anımsatmak istiyoruz. Bunun yanında 11 Şubat 2014 Evrakı, geçmiş mutabakatlar ve Sayın Guterres’in 30 Haziran tarihinde sunduğu doküman, üzerinde durduğumuz bahisler olmuştur. 30 Haziran’ın içerdiği değerli ögeler var. Son 1 yılda bunların da değerlendirilmesinin gerekli olduğunu vurguladım. Lute ile yaptığımız temaslarda bunları kıymetlendirme fırsatı bulduk. Geçmiş mutabakatlar da dipnotlarıyla birlikte kıymetlidir. Geçmiş mutabakatlardan yalnızca bunu kabul ederim, ötekini kabul etmem yaklaşımı olamaz. Şayet kabul edilecekse bunlar bir bütün olarak kabul edilmesi gerekir.”
“Alınmış bir uzaklık vardır fakat bitmiş bir mevzu da yoktur”
Bu sürecin yeni bir süreç olacağını daima vurguladıklarını tabir eden Akıncı, bir daha ucu açık, sonuç odaklı olmayan ve kendilerini yeniden yıllarca sonuç müzakerelerle oyalayacak bir sürece girmeyeceklerinin de daima altını çizdiklerini söyledi. Akıncı, “Lute ile bu mevzuyu konuştuk. BM Genel Sekreteri’nin telaffuzlarına ve raporlarına da girmiş bu bahis. Bizim kıymet verdiğimiz, hususlardan başlıcalarından biridir. ‘Ucu açık süreçler geleceğe dair değil, artık geçmişe ilişkin süreçlerdir.’ görüşünde BM raporları vardır.” dedi.
Cumhurbaşkanı Akıncı, 5’li bir gayrı resmi buluşma teklifinin ihmal edilmemesi gerektiğini belirterek bu görüşün vaktinde Türkiye tarafından ortaya konduğunu ve buna kendilerinin soğuk bakmadığını, BM’nin de soğuk bakmayacağını anlattı.
Bunun zamanlamasının Guterres’le konuşulması gerektiğini aktaran Akıncı, “Guterres beni birkaç hafta evvel aradığında referans kavramlarıyla ilgili sürecin ilerletilmesini beklediğini söyledi. Lute’u bu çerçevede göndereceğini söyledi. Biz de onunla konuşarak, bu çerçevede hareket ettik ve bugünkü noktaya geldik. Şu an itibariyle alınmış bir aralık vardır lakin bitmiş bir mevzu da yoktur.” diye konuştu.