Ağustosta yıllık enflasyon yüzde 15,01 ile son 15 ayın en düşük düzeyine geriledi. Ağustos ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yüzde 0,86 ile piyasa beklentisinin epeyce altında artış göstererek, bu yılın en düşük ikinci aylık enflasyonu görüldü. Yıllık enflasyon da 1,64 puan azalarak yüzde 16,65’ten yüzde 15,01’e geriledi. Böylelikle yıllık enflasyon son 15 ayın en düşük düzeyine gerilemiş oldu.
EURO, DOLAR DÜŞTÜ, BORSA İSTANBUL YÜKSELDİ
Dolar enflasyon verisi açıklanmadan evvel 5.81 lira düzeyinde seyrederken açıklanmasının akabinde süratle paha kaybetti ve 5.7658 lira düzeyine kadar geriledi. Euro ise yüzde 1’e yakın kıymet kaybıyla 6.3158 lira düzeyine kadar düştü.
Borsa İstanbul tarafında da yükseliş sürat kazanmaya başladı. 100 bin puanın kıyısında bulunan Borsa İstanbul saat 12:37 itibariyle yüzde 0.77 oranında primle 99 bin 94 puan düzeyinde bulunuyor.
2 yıllık tahvil faizleri yüzde 1.84 oranında düşüşle yüzde 16.01, 10 yıllık tahviller ise yüzde 2.76 oranında düşüşle yüzde 15.49 düzeyinde bulunuyor.
Merkez Bankası’nın 12 Eylül’de yapacağı Para Siyaseti Konseyi toplantısında enflasyonun düşmesiyle birlikte faiz indiriminin olması ihtimali de yükselmeye başladı.
Ayrıca Birleşik Krallık’taki Brexit sorunlarının de tahlile ulaşamaması ve İngiltere’nin erken seçime gitme kozunu kullanabilecek olması Sterlin’de bedel kayıplarına neden oluyor. Sterlin/dolar paritesi 35 ayın en düşük düzeyi olan 1.19 düzeylerinde süreç görüyor. Sterlin/TL ise 6.92 lira düzeylerinde bulunuyor.
Fed’in 18 Eylül’de açıklayacağı faiz kararı da piyasalar üzerinde tesirli olmaya başladı. ABD Lideri Donald Trump’ın faiz indirimlerine devam edilmesi gerektiğini her konuşmasında belirtirken Fed tarafında ise temkinli duruşun korunmasına dair görüş oluşuyor.
Zor durumda olan Arjantin iktisadında ıslahatların vaktinde yapılmaması ekonomiyi çalışamaz hale getirdi. Arjantin’in sermaye denetimine gitmesi de gelişmekte olan piyasalar üzerinde olumsuz algı oluşturmaya başladı.
“ENFLASYON BEKLENTİNİN ALTINDA”
AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, ağustos ayında TÜFE’nin yüzde 0,86 artışla yüzde 1,34 artış istikametindeki medyan beklentinin altında gerçekleştiğini belirtti.
Enflasyonun geçen yıla nazaran besbelli gerilemesinde, besin fiyatlarındaki düşüşün devam etmesi ve besin dışı başka kümelerde artışların kur şokunun yaşandığı geçen yıla nazaran ölçülü kalmasının tesirli olduğunu söyleyen Bürümcekçi, ağustosta, meyve-sebze dışı öteki işlenmemiş besin fiyatlarındaki düşüşün besin enflasyonunu aşağı çekerken, güç kümesinde yüzde 0,34 ile geçen yılın çok altında artış izlendiğini kaydetti.
Bürümcekçi, kurlara hassas olan kümelerde (mobilya, konut içi dokumacılık, konut aletleri, araç satın alımı vb) ise temmuz ayındaki besbelli artıştan sonra hudutlu artışlar yahut geri çekilmeler izlendiğini bildirdi.
Gıda enflasyonunun işlenmemiş ve işlenmiş besin fiyatları kaynaklı gerilediğine dikkati çeken Bürümcekçi, şöyle devam etti:
“TÜİK’in hesaplamasına nazaran geçen yıl ağustos ayında işlenmemiş besin fiyatları aylık yüzde 1,90 azalırken bu yıl ise yüzde 2,32 azalış gösterdi. Münasebetiyle işlenmemiş besin yıllık enflasyonu yüzde 12,4 düzeyinden yüzde 11,9’a gerilerken, işlenmiş besin fiyatları yıllık artışı ise yüzde 22,3’e geriledi. Böylelikle, besin fiyatlarının yıllık artış suratı yüzde 17,2’ye gerilerken, Enflasyon Raporu besin fiyatı yeni varsayımının (yüzde 15) üzerinde kaldı. Endeks tarihindeki ortalama yıllık artışı yüzde 10 civarında olan besin fiyatlarının 2019 yılındaki seyri enflasyonun TCMB’nin yüzde 13,9 olan yıl sonu iddiasından sapma konusunda değerli belirleyicilerinden biri olacaktır.”
“EYLÜL AYINDA ÖNEMLİ BİR LEHTE BAZ TESİRİ VAR”
Ekonomist Bürümcekçi, ağustos sonunda evvelki aya nazaran 1,64 puan azalışla yüzde 15,01’e gerileyen yıllık TÜFE’nin, Enflasyon Raporu’nda yer alan yıl sonu TCMB varsayımının (yüzde 13,9) ve enflasyon gayesi (yüzde 5) etrafındaki belirsizlik aralığının ( /-2 puan) üstünde oluştuğuna dikkati çekti.
Gelecek devir seyri açısından besin fiyatlarının meçhullüğü ve oynaklığı dışında, ham petrol ve öbür emtia fiyatlarının görünümü, döviz kuru hareketleri ve kamu fiyat/vergi ayarlamalarının enflasyon üzerindeki risklerin istikametini belirleyeceğini söyleyen Bürümcekçi, kısa vadede doğalgaz ve şehiriçi ulaşım artırımlarının üst tarafta tesirde bulunacağını lakin geçen yıl eylülde yüzde 6,3 ile çok yüksek aylık artış görülmüş olmasının önemli bir lehte baz tesiri oluşturduğunu lisana getirdi.
Bürümcekçi, buna karşılık, son günlerdeki kur artışına karşın temmuz ayı ortalamasına nazaran kur sepeti bazında yüzde 1,3 civarı ek düşüş kaydedilmesi ve yıllık bazda paha karı bölgesine geçilmesinin kurlardan fiyatlara geçiş riskinin olmadığına işaret ettiğini söyledi.
Dolayısıyla son günlerdeki kıymet kaybının bir kur atağına dönüşmediği durumda geçen yılın oluşturduğu lehte güçlü baz tesiri nedeniyle yıllık enflasyonun düşüşünü sürdürerek üçüncü çeyrekte baz tesiri ile tek haneye gerilemesinin mümkün olduğuna dikkati çeken Bürümcekçi, “Son çeyrekte ise tekrar yükselerek yılı yüzde 13 civarında bitirmesi muhtemel duruyor.” diye konuştu.
“MERKEZ BANKASI FAİZ İNDİRİMLERİNE DEVAM EDECEK”
AA Finans Analisti Bürümcekçi, Merkez Bankasının temmuz toplantısında siyaset faizi olan 1 hafta vadeli repo faizini 425 baz puan indirimle yüzde 19,75 düzeyine çektiğini anımsattı.
Bankanın bariz faiz indirimine münasebet olarak, yeni iddiaların yıl sonu prestijiyle enflasyonun Nisan Enflasyon Raporu’nda verilen öngörülerin bir ölçü altında kalabileceğine işaret etmekte olmasını öne çıkardığını hatırlatan Bürümcekçi, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Kurul’un, para siyaseti duruşuna ait ileti cümlesi ise, ‘Enflasyondaki düşüşün hedeflenen patika ile uyumlu biçimde gerçekleşmesi için para siyasetindeki temkinli duruşun sürdürülmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, nakdî sıkılığın seviyesi ana eğilime dair göstergeler dikkate alınarak enflasyondaki düşüşün sürekliliğini sağlayacak formda belirlenecektir.’ olarak değiştirilmişti. Bu ise, önden yüklemeli olarak başlayan faiz indirim sürecinin ‘makul’ bir gerçek faizi hedefleyecek halde devam edeceğini ima etmekteydi.
Bir öbür deyişle, banka gelecek enflasyon beklentileri ve enflasyonun ana eğilimini baz alıp buna Türkiye için makul olacak bir gerçek faiz ekleyerek hesaplayacağı patikaya uygun bir halde siyaset faizini belirlemeye devam edecektir. Lakin, TCMB Lideri Murat Uysal gerçek faiz düzeyi için Enflasyon Raporu’nda bir paylaşımda bulunmamıştır. Türkiye’nin CDS priminin 420 civarı olması ve öbür gelişmekte olan ülkelerin siyaset gerçek faizleri dikkate alındığında TCMB’nin baz senaryosunda siyaset faizini yıl sonuna kadar yüzde 16 civarına yaklaştırma hesabı olduğu söylenebilir. Merkez Bankası faiz indirimlerine devam edecek.”
“EYLÜLDE 225 BAZ PUAN FAİZ İNDİRİMİ GELEBİLİR”
Deniz Yatırım Stratejisti Orkun Gödek de ağustos ayında enflasyon gelişmelerinin aşağı tarafta sürprize işaret ettiğini söyledi.
TÜFE’nin aylık bazda aşağı istikametli sürpriz yapmasında 2018’in birebir devrine kıyasla baz tesiri sürecinin başlamasının ve ulaştırma, besin ve alkolsüz içecekler ile giysi ve ayakkabı kalemlerinin düşürücü tesirlerinin değerli rol oynadığını belirten Gödek, 2018 Ağustos gelişmeleri dışarıda bırakıldığında 2003-2017 periyodunda ortalama ağustos ayı TÜFE gelişiminin yüzde 0,21 artış formunda gerçekleştiğini, 2018 yılında 15 yıllık devirden 2,09 puan üst istikamette sapma gösterdiğini anımsattı.
Gödek, ÜFE’nin aylık bazda temmuzun akabinde bir sefer daha negatif gelişim gösterdiğini ve Kasım-Aralık 2018’den bu yana birinci kere kelam konusu durumuntakip edildiğini tabir etti.
Son 3 ay içerisinde kümülatif ÜFE performansının yüzde eksi 1,49 olduğunu söyleyen Gödek, şunları kaydetti:
“Ortalama sepet kur düzeyinin temmuz ayındaki 6,01’den ağustosta 5,97’ye gerilemesi ve Brent petrol fiyatlarındaki ortalama aylık performansın 5 dolar düşüşe işaret etmesi maliyet fiyatlarındaki gerilemeye katkıda bulundu. Keza, düşük iç talebin de ÜFE-TÜFE makasının 33 ay sonra birinci sefer -1,56 ile negatif bölgeye taşımasını eklemek gerekiyor. Çekirdek C endeksi aylık bazda yüzde 0,06, yıllık değişimde ise yüzde 13,60 artış gösterdi.
İşlenmemiş besin fiyatları birbirini takip eden dördüncü ayda da gerileyerek ağustos devrinde yüzde eksi 2,32 seviyesinde performans sergiledi. Misal biçimde taze meyve ve zerzevat kümesi da beşinci ayda düşüşe işaret etti. Altın hariç güçlü mallar kümesinin yüzde eksi 1,42’lik gelişimi 5 ay sonra birinci defa gerçekleşti. Baz tesirinin eylül-ekim aylarında da devam edeceğini öngörüyoruz. Eylül ayındaki TÜFE gelişiminin akabinde yıl sonu TÜFE kapanışı yüzde 14-15 aralığında olabilir. Beklenti gerisinde kalan enflasyon sayılarının akabinde TCMB’ye yönelik eylül ayı faiz indirim beklentimizi 125 baz puandan 225 baz puan düzeyine, yüzde 17,50 olarak güncelliyoruz.”