Kaliforniya Eyaleti Bölge Yönetim Mahkemesinde, Ermeni kökenli ABD vatandaşları Garbis Davoyan ve Hrayr Turabian tarafından 29 Temmuz 2010’da, Alex Bakalian, Anais Haroutunian ve Rita Mahdessian tarafından ise 10 Aralık 2010’da Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile Merkez Bankası ve Ziraat Bankası aleyhinde açılan iki başka tazminat davasının temyiz evresi geçen hafta sonuçlandı.
Yaklaşık 9 yıl süren ve temyiz etabında “zaman aşımı” gerekçesiyle ret kararı veren davada Türkiye’yi ve bankaları, daha evvel ABD’de Türkiye aleyhine açılan birçok davada olduğu üzere “Saltzman&Evinch” avukatlık şirketi savundu.
AA muhabirine, şirketin ortakları David Saltzman ve Günay Evinch, dava sürecini ve mahkeme kararının ehemmiyetini kıymetlendirdi.
Saltzman, davanın birinci olarak 2010’da açıldığını ve sürecin epeyce uzun sürdüğünü belirterek, “Temyiz Mahkemesinin suçlamaların 100 yıllık olduğu ve hala tartışmalı olan tarihi olayların çözülmesi için ABD heyetinin önüne getirilmemesi konusunda, Türk bankalarının yanında karar vermesinden memnuniyet duyduk. Bu çeşit tarihi tartışmalar, tarihçilere bırakılmalı.” sözlerini kullandı.
Ermeni tarafının bu davayı taşıyabileceği tek üst mahkemenin Amerikan Üst Mahkemesi olduğuna işaret eden Saltzman, “Ancak davacıların bunu yapma mümkünlüğü çok düşük. Onlar ismine konuşmak istemem lakin Üst Mahkemeyi deneseler bile, mahkemenin bu mevzuyu tekrar ele alma mümkünlüğü epey düşük. O nedenle de kaygılı değilim.” diye konuştu.
Saltzman, ABD’nin Teamül Hukuku’nu benimsediğini ve bu nedenle mahkemelerde evvelce alınan kararların emsal teşkil ettiğini anlatarak, “Bu karar, ABD’de bu bahiste açılacak öteki davalar için bağlayıcı nitelikte. Alışılmış ki yeniden bu karar, yeni davalar için tüm alanları kapatmıyor.” dedi.
“Bu kararın, bir faslı kapattığını ümit ediyorum”
ABD’deki Ermenilerin yeni davalar için yeni alanlar bulmaya çalışabileceğine dikkati çeken Saltzman, “Ama bence bu karar, Türkiye aleyhine suçlamalarda bulunmak isteyenlerin önüne büyük bir duvar ördü. En azından 1915 olayları hakkındaki davalar konusunda, bu kararın bir faslı kapattığını ümit ediyorum.” tabirini kullandı.
Saltzman, Ermeni diasporasının, davanın görüldüğü Kaliforniya eyaletindeki gücüne dikkati çekerek, dava sürecinde buradaki diasporanın birçok alanda Türkiye’yi sıkıştıracak aksiyonlara kalkıştığını vurguladı.
“TÜRKİYE’NİN VE BANKALARIN ARGÜMANLARI GÜÇLÜ”
Avukat Evinch, 6 Kasım’a kadar devam eden süreç olduğuna, Ermeni tarafının tahminen Amerikan Üst Mahkemesine gitmek isteyebileceğine işaret etti.
Üst mahkemeye gidildiği takdirde orada da hazır olduklarının altını çizen Evinch, “Türkiye’nin ve bankaların argümanları güçlü.” dedi.
Evinch, üniversite yıllarından bu yana Ermeni sorunu üzerinde çalıştığını, bu yüzden davanın kendisi için ehemmiyet taşıdığını vurgulayarak, şöyle devam etti:
“Bu dava, bir emsal teşkil ediyor. Amerikan hukuku yalnızca mevzuata değil, emsal hukuka bağlı bir sistem. Bu sonucun, Ermeni konusunda başka tazminat davaları için bir ileti olabileceğini düşünüyoruz.”
Kaliforniya’da duruşmalar sırasında hem yargıçların hem de oradaki Ermeni diasporasının Türkiye’ye karşı çok negatif olması nedeniyle ruhsal baskıya maruz kaldıklarını belirten Evinch, hiçbir vakit o tuzağa düşmeyerek süreci soğukkanlılıkla yürüttüklerinin altını çizdi.
9 YILIN AKABİNDE TÜRKİYE HAKLI BULUNDU
Kaliforniya Eyaleti Bölge Yönetim Mahkemesi, 26 Mart 2013’te aldığı kararda özetle, argümanın yargılamaya mevzu edilemeyecek ve özü prestijiyle siyasi bir problem olduğu sonucuna varmıştı.
Türkiye lehindeki bu karar, Ermeni diasporasını durdurmadı. ABD’deki Ermenilerin avukatları, kararı Nisan 2013’te temyiz mahkemesine taşıdı ve California 9. Bölge Temyiz Mahkemesi, iki davayı birleştirdi.
Türkiye ismine Dışişleri Bakanlığının yönetiminde yürütülen 9 yıllık hukuk çabası sonunda Kaliforniya Temyiz Mahkemesi, Türkiye’yi haklı buldu.
Mahkeme, 8 Ağustos 2019’da Ermenilerin temyiz itirazını dava konusu “zaman aşımına uğradığı” gerekçesiyle reddetti. Böylelikle birinci derece mahkemesinin kararı onandı.
Temyiz mahkemesi kararını, birinci derece mahkemesinin “siyasi problem doktrini” yerine “zaman aşımı” münasebetine dayandırdı. Bu ise Türkiye için daha güçlü bir karar manasına geliyor.