Havelsan Genel Müdürü Ahmet Hamdi Atalay, DHA muhabirinin sorularını yanıtladı. Türkiye’nin ulusal ve yerli savunma sistemlerinde istenilen düzeyde olunup, olunmadığı sorulan Atalay, “Türk savunma sanayi bilhassa son 10 yılda ancak ağır olarak son 5 yılda çok değerli aralar katetti. 2 değerli göstergesi var. TSK’nın muhtaçlığının yüzde 60’ının yerli imkanlarla karşılanması çok kıymetli bir gösterge. Bir öteki göstergesi ise ihracat sayıları. Türk savunma endüstrinin geçen yılki ihracat sayıları 2,5 milyar dolar. Benim bilebildiğim kadarıyla dünyanın 12’nci savunma ihracatı yapan ülkesiyiz. Savunma ihracatını artıran birkaç ülkeden biriyiz. Münasebetiyle bu temel göstergelere baktığımızda Türk savunma endüstrisi altın çağını yaşıyor. Burada başta Sayın Cumhurbaşkanı’mızın çok özel uğraş ve bu alanı himayelerine almasının çok ehemmiyeti var. Savunma Sanayi Başkanlığı üzere bir yapının bu alanda olmasının ve Başkanlığın çabalarının çok kıymetli hissesi var. Tıpkı vakitte da savunma firmalarının başta Havelsan ve gibisi vakıf firmaları olarak uğraş ve faaliyetlerinin de hissesi var” diye konuştu.
THY ENVANTERİ İÇİN YERLİ VE ULUSAL SİMÜLATÖR
Havelsan’ın F-16 savaş uçaklarına ürettiği simülatör hakkında bilgi veren Atalay, şunları söyledi:
“Havelsan olarak dünyada simülatör üreticileri ortasında birinci 10’da hatta birtakım değerlendirmelere nazaran birinci 5’te kendimizi görüyoruz. Çok geniş yelpazede eser çeşitliliğinde birinci 5 hatta birinci 3’teyiz. F16, helikopter, ulusal eğitim uçağı Hürkuş, tank simülatörü, paraşüt, yangın eğitimcisi ve denizaltı üzere çok çeşitli üretimimiz var. Simülatör tahminen çok bilinmiyor lakin, çok ileri teknoloji gerektiren bir alan. Örneğin biraz evvel gördüğümüz F16 simülatörleri var. F16 simülatörü F16 uçağını birebir simüle eden, biz ona kanatsız motorsuz uçak diyoruz. Kokpiti F16 kokpitinin birebir birebiri, yaptığı hareketler ve yapılabilecek hareketler uçakta yapılabileceklerin çok daha fazlası. Teknoloji olarak da neredeyse uçak teknolojisi, kullanılıyor. Uçak simülatörlerimiz Avrupa Sivil Havacılık Otoritesi EASA’nın en yüksek düzey kabul ettiği D düzeyde simülatörler yapıyoruz. Bizim simülatörlerimizde eğitim alan pilotlar, gerçek uçakta uçmuş olmakla tıpkı puanı alıyor. Gerçek uçağı birebir simüle ediyoruz. Ki aslında bu istikamette yıllardır sahip olduğumuz savunma alanındaki simülatör yetkinliğini, son yıllarda sivil alana taşımış durumdayız. Şu anda Türk Hava Yolları’nda (THY) çalışan bir Boing 737 simülatörümüz var. Artık THY pilotları bizim simülatörümüzde eğitim alıyorlar. Üretim çizgimizde Airbus ve öteki uçak simülatörleri yapıyoruz. Yakın gelecekte THY’nin envanterine yeni yerli ulusal simülatörleri yapıyor olacağız. Hasebiyle simülatör alanı savlı olduğumuz bir alan. Simülatörün en değerli yararı da düşünün ki bir uçakta pilota eğitim aldırdığınızı düşünün. Gerçek uçağı kullandığınızda uçağın ömründen yiyorsunuz, yakıt harcaması çok yüksek oluyor, yüksek riskte acemi bir pilota uçağı teslim ediyorsunuz, son olarak da bütün olasılıkları bir uçakta deneyemezsiniz. Örneğin uçağın bütün motorlarını tıpkı anda susturup haydi bu uçağı piste inebiliyor musunuz diyemezsiniz gerçek uçakta. Bütün bunları uçakta yapabilirsiniz. Hem ucuz hem vakitten bağımsız, 7/24.”
SÜRÜ İHA’LAR
Sürü İHA’lar ile ilgili de konuşan Havelsan Genel Müdürü Atalay, “Artık yalnız İHA değil, insansız araçlar konusu günümüzün yükselen teknolojik birkaç trendinden bir tanesi insansız araçlar ve otomasyon konusu. İnsansız hava, kara ve deniz araçları olabilir. Havelsan olarak bu otonom sistemler ve insansız araçlar konusunda değerli Ar-Ge çalışmaları yapıyoruz. İnşallah yakında kimilerinin sonuçlarını da gösteriyor olacağız. Sürü İHA’lar değişik bir konsept ve fırsat. Çok sayıda insansız hava aracını tıpkı anda sürü halinde hareket ettirmek. Drone da olabilir İHA’lar da olabilir. Faal bir araç ve yüksek bir tahrip etme gücünü elde edebilirsiniz. Örneğin savaş uçağını engelleyebilirsiniz, drone ya da İHA sürüsüyle düşürebilirsiniz. Bir savaş uçağının yapamayacağı etkiyi de yapabilirsiniz. Düşünün yüzlerce uçağı bir kuş sürüsü üzere bir kentin üzerine saldığınızda, kenti bir bütün olarak hiç istemeyiz inşallah olmaz lakin binlerce İHA’ya patlayıcı yükleyip kentin üzerinde patlattığınızı düşünün konsept olarak. Bu alanda teknolojisi olan bütün ülkeler çalışıyor biz de çalışıyoruz. Yakında Teknofest var. Bu kapsamda sürü İHA konusundaki yarışın da destekçisiyiz. Teknik test ve değerlendirmelerini bizim uzmanlarımız yapıyor. Sonuçlarını da oraya gelirseniz göreceksiniz” diye konuştu.
’6 AYDA SİMÜLATÖRÜN YERLİSİNİ YAPTIK’
Teknofest’in çok tesirli tertip olduğunu belirten Atalay, “Tahminimizin çok ötesinde tesir yarattı. Binlerce çocuğumuzun havacılık ve teknoloji konusundaki merakını uyardı. Bizler de bunun için ordayız. Teknoloji gösterimi için orada değiliz, oraya gelecek bu sene tahminen 500 bin üzerinde, birçok çocuk ziyaretçiye teknolojiye yakın olmalarını, dokunmalarını sağlayacak eser ve tahlillerimizi götürüyoruz. Simülatörlerimiz olacak, bir kadro müsabakalarımız da olacak, eğitimler veriyor olacağız. Sürü İHA bunlardan biri, Keskin nişancı simülatörümüz var geçen yıl çok ilgi çekmişti. Kıssasını bu vesileyle anlatmakta yarar var. Bir operasyon sırasında TSK’nın gereksinimi oldu. Bize bunu temin etme vazifesi verildi. Bir ülkeden temin etmek istedik lakin, bize vermekten kaçındılar. Parasını verdiğimiz halde bunu bize vermediler. Acil lazımdı. Türk mühendisleri dünyanın en âlâ mühendisleridir. Arkadaşlarımız hırs yaptı. Biz o simülatörün 6 ayda yerlisini yaptık. Yerli simülatörü sergiliyoruz. İki gayeyle; bir gençlerin ilgisini çekiyor, ikincisi bu kıssayı anlatmak için. Bakın bize vermediler lakin biz bunu yaptık, hatta daha güzelini yaptık. Gençlerimizin buna inanmasını sağlayacak bir örnek olduğu için” diye konuştu.
’ARTIK FİZİK BOYUTUNDA İŞLER YAPIYORUZ’
Türkiye’nin yapabilirliğini ispatlama etabını aştığını vurgulayan Atalay, şunları kaydetti:
“Eğer bir eseri istediğiniz anda temin edebiliyorsanız, o vakit o eseri illa yapmaya çalışmamalısınız. O eseri lakin siz daha ucuza, daha kaliteli ve daha yüksek performanslı üretebiliyorsanız üretmelisiniz. Yoksa istediğiniz vakit temin edebileceğiniz bir eserdir. Daha düzgün ve daha ucuza üretirken ne diye biz kendimiz yapalım. Türkiye artık şundan kurtuldu çok şükür. Biz yapabilirliğimizi ispatlama evresini çoktan aştık. Türk Savunma Sanayi olarak hiçbir şey yok. Artık gereç düzeyinde çalışıyoruz fizik boyutunda işler yapıyoruz. Mühendislik tarafını aşmış vaziyetteyiz. Lakin bunu yapmalı mıyız sorusunu kesinlikle sormalıyız. Ekonomik nedenlerle yapmak gerekiyor mu. Biz bunu kendimiz yapmazsak kendimiz temin edebilir miyiz, istediğimiz vakit darda kaldığımız vakit. Birden çok kaynaktan temin edebilir miyiz. Temin edersek diğer bir şey demeliyiz, temin edemezsek öteki bir şey yapmalıyız. Münasebetiyle bu gözle baktığımızda ya şu kadarın üstünde yerli ulusal diye bir şeyden lakin o vakit bahsedebiliriz. Türkiye bugün istediği bölgede istediği operasyonu yapabiliyorsa bunun için kimseden müsaade ve icazet alma durumunda değilse biz savunma alanında gereksinimimizi yerli ve imkanlarla karşılıyoruz demektir. Tabi ki bunu daha çok artırmalıyız, en azından yurt dışına para aktarmamak hatta gelir elde etmek açısından. Stratejik boyutuyla TSK’nın gereksinimini karşılayacak oran, yaklaşık yüzde 60- 65 düzgün bir orandır. TSK’nın yüzde 60- 65 oranında muhtaçlığını karşılıyoruz. Bu gereğince yerli ve ulusal bir oran. Yeryüzünde hiçbir ülke kendi gereksinimini yüzde 100 kendisi yapmıyor, yapması gerekmediğinden. Bizim amacımız yüzde 100 yerli ve ulusal yapmak değildir, olmamalıdır. Yapma zaruriliği olduğu durumlarda bunu kesinlikle yapmalıyız, yapıyoruz da aslında.”
’MİLLİ UÇAK BUGÜNDEN YARINA OLABİLECEK BİR ŞEY DEĞİL’
Milli uçak konusundaki değerlendirmesi sorulan Havelsan Genel Müdürü Atalay, “Yazılım açısından yeryüzünde yapılabilecek ne varsa biz bunu yapabilecek durumdayız. Burada hiç tereddüt yok. Kendi uçağımızı yapmak konusu çok hassas bir husus. Kendi uçağımız dediğimiz ulusal muharebe uçağı 5’nci kuşak uçaktan bahsediyoruz. Bu beşinci kuşak uçakta ABD F35 projesinde 15/20 yıldır yapmaya çalışıyor. Şimdi de tam yapabildiğini sav edemiyor. Bir sürü sorunları var. Daima güzelleştiriyorlar. Bugünden yarına olabilecek bir şey değil. Vakit alacak bir şey. Mutlaka yaparız lakin belirli vakitte ki esasen başladık. Biz bu işin küçük bir kesimindeyiz kardeş şirketlerimiz yürütüyor. Oburlarının yaptığı vakit kadar vakitte tahminen de daha kısa vakitti. Biz tahminen de diğerlerinden daha kısa zamanda” dedi.