İŞKUR’un teklif ettiği işi beğenmeyenler, devletin sunduğu toplumsal yardımlardan yararlanamayacak. Aslında mevzuyu gündeme, bir okuyucum, Meclis’ten geçen ve Resmi Gazetede yayımlanan, 11. Kalkınma Planında ki bir hususa dikkatimi çekerek getirdi. Plana nazaran, bugüne kadar gereksinim sahiplerine sağlanan yardım ve dayanaklarda tekrar düzenlemeye gidilecek. Bu kapsamda, yardımlar gözden geçirilerek, faal olmayanlar kaldırılacak. Bilhassa de toplumsal yardımların, işgücü piyasasına tesirleri gözetilerek, yürütülecek.
Peki, devletin sunduğu toplumsal yardımlar neler? En çok bilinenleri engelli ve yaşlı bakım yardımı, kronik hastalara verilen dayanak, sıhhat ve doğum yardımları. Meğer aile, eğitim, sıhhat, yaşlı-engelli alanlarında toplam 35 başka devlet yardımı bulunuyor. Kimler, nasıl bu yardımlardan yararlanıyor? Husus unsur anlatayım.
KİMLERİ İLGİLENDİRİYOR?
Gıda yardımı ile muhtaçlık sahibi ailelerin besin ve giysi üzere temel muhtaçlıkları karşılanıyor. Yüklü olarak da dini bayramlarda bu yardımlar yapılıyor. Yararlanmak için hane içindeki kişi başına düşen gelirin net taban fiyatın üçte birinden az olması gerekiyor ki, bu da aylık 609 lira manasına geliyor. Aile yardımı içinde barınma yardımı da bulunuyor ve oturulamayacak derecede eski, bakımsız konutlarda yaşayan muhtaç bireylerin konutlarının tamiratı için yapılıyor. Gereksinime nazaran yardım ölçüsü 15 bin lira ile 25 bin lira ortasında değişiyor. Yakacak yardımı da en çok faydalanılan yardımlar ortasında. Bu kapsamda, taban fiyatın üçte birinden daha az geliri olan muhtaçlık sahiplerine, senede bir defa bedelsiz kömür yardımı yapılıyor.
Kadınlara, asker ailelerine de farklı yardımlar bulunuyor. Toplumsal teminatı olmayan, yoksul ve muhtaç durumda bulunan eşini kaybetmiş bayanlara iki ayda bir 275 lira ödeniyor. Yakını askerde olup da toplumsal teminatı ve geliri olmayan ailelere de iki ayda bir 275 lira takviye veriliyor. Tekrar aile yardımı altında annesi ya da babası vefat etmiş 18 yaşından küçüklere iki ayda bir 100 lira ödeme yapılıyor. Doğum yardımı de devletin verdiği yardımlardan en çok yararlanılanı. Bu kapsamda birinci çocuk için 300 lira, ikinci çocuk için 400 lira, üçüncü ve sonraki çocuklar için 600 lira takviye veriliyor.
BİR YIL TAKVİYE YOK
Eğitim yardımları da devletin sunduğu yardımlar ortasında yer alıyor. Kırtasiye takviyesi, koşullu eğitim yardımı, öğlen yemeği yardımı, fiyatsız ders kitabı takviyesi, öğrenci taşıma ve barınma takviyesi, engelli öğrencilerin fiyatsız taşınması bu dayanaklardan yalnızca bir kaçı. Bu yardımlardan ise belli kaidelere sahip olan istisnasız herkes yararlanıyor. Bu kaidelerden biri kişi başına düşen geliri net minimum fiyatın üçte birinden -2019 yılı için bu fiyat 609 lira- az olması gerekiyor. Bir oburu ise SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı üzere rastgele bir toplumsal güvenlik kurumuna bağlı olunmaması. Bugüne kadar da bu yardımlardan 12 milyonun üzerinde kişi yararlandı.
2019-2023 yılını kapsayan 11. Kalkınma Planı nazaran toplumsal yardımlar yine ele alınıp, yeni düzenleme yapılacak. Yardımlar makul kaidelerde verilmeye devam edecek lakin fakir bölümün istihdam edilebilirliği artırılacak ve üretken duruma geçirilecek programlar uygulanacak. Daha kıymetlisi, toplumsal yardımlardan yararlananlardan çalışabilir durumda olanlar istihdama yönlendirilecek. Yani, yaşlı, engelli, 18 yaşından küçük olanlar dışında çalışabilir durumda olanların daima toplumsal yardım alması yerine istihdam edilmesi sağlanacak. Bunun için de toplumsal yardımlardan yararlanıp da çalışmak için İŞKUR’a (Türkiye İş Kurumu) kayıtlı olanlar; İŞKUR’un teklif ettiği işi, üçüncü sefer kabul etmezse toplumsal yardımları azaltılacak. Ne kadarlığına? Bir yıl müddetle. Daha açık bir anlatımla İŞKUR’un bulduğu işleri beğenmeyip de reddedenler, toplumsal yardımlardan yararlanamayacak.
SOSYAL YARDIMLAR NELER, NASIL YARARLANILIR?
Gıda yardımı: Dini bayramlarda veriliyor.
Yakacak yardımı: Yılda bir defa veriliyor.
Eşi vefat eden bayana aile yardımı: İki ayda bir 275 lira.
Asker Ailesi Yardımı: İki ayda bir 275 lira.
Öksüz, yetim yardımı: İki ayda bir 100 lira.
Asker çocuğu yardımı: İki ayda bir 100 lira.
Doğum yardımı: Birinci çocuk için 300, ikinci çocuk için 400, üçüncü ve sonraki çocuklar için 600 lira.
Elektrik yardımı: 3-5 kişilik ailelerin elektrik tüketim bedeli karşılanıyor.
Eğitim yardımı: İlköğretimdeki erkek öğrenci için aylık 35 lira, kız öğrenci için aylık 40 lira. Ortaöğretimdeki erkek için aylık 50 lira, kız için aylık 60 lira. İki ayda bir toplu ödeniyor.
Öğle yemeği yardımı: Öğrencilerin öğlen yemekleri karşılanıyor.
Sağlık ve gebelik yardımı: Doğumun hastanede yapılması halinde tek seferlik 75 lira, gebelik devrinde anne için aylık 35 lira, çocuk için aylık 35 lira veriliyor. 12 ay, 2 ayda bir toplu ödeniyor.
Kronik hastalara yardım: Aylık, 1.305 lira ödeniyor.
Çoklu doğum yardımı: Aylık 150 lira ödeniyor.
Cihaza bağımlı hastalara yardım: Elektrik tüketim dayanağı kapsamında aylık 200 lira ödeniyor.
Terör ziyanı yardımı: Aylık 1.200 lira ödeniyor.
Sosyal ahenk yardımı: Hanedeki kişi başına 120 lira.
Yaşlılık aylığı yardımı: Aylık 637.80 lira ödeniyor.
Engelli aylığı yardımı: Aylık 509,13 lira ile 763,69 lira arısında ödeme yapılıyor.
Engelli yakını yardımı: Aylık 509 lira.
Silikozis hastalarına yardım: 1.100 lira ile 1.384 lira ortasında aylık ödeme yapılıyor.
Evde bakım yardımı: Aylık 1.384 lira.