Evin emlak vergi pahası 300 bin lira ise, o gayrimenkulün kira geliri yıllık 15 bin liradan daha aşağı olamaz. Emlak vergi pahasının yüzde 5’inden daha az kira geliri olamaz. Yasaya nazaran kural bu türlü… (Gelir Vergisi Kanunu Md.73) Şayet mülk sahibi 15 bin liradan daha düşük kira geliri beyan ediyorsa, Maliye her an ortadaki farkın vergisini cezalı olarak isteyebilir.
Okurumuz soruyor: Sahiden de aylık bin lira, yıllık 12 bin lira (15 bin liranın altında) kira gelirim var. (Evin emlak vergi bedeli 300 bin lira.) Bu durumda; meskenin pahasının yüzde 5’ini mi ( 15 bin lira) kira geliri olarak beyan etmem gerekiyor? Bana ödenmeyen kiranın vergisini mi ödeyeceğim?
Maliye yüzde 5’lik emsal kira bedeli konusunda mülk sahiplerine esneklik tanıyor. Özet olarak ”Gerçekte yüzde 5’in altında kira geliri elde etmişseniz, tahsil ettiğiniz kira gelirine ait havale makbuzu, banka dekontu ve kira kontratı üzere evrakları saklayın, istenildiğinde de bize ibraz edin, o vakit meskenin pahasının yüzde 5’nin altında kira geliri beyan ettiniz diye cezalı duruma düşmezsiniz” diyor. (Gelir Yönetimi Başkanlığı, 13 Temmuz 2011 Tarih ve 956 sayılı özelge)
EVİN EMLAK VERGİ PAHASI NE KADAR?
Büyükşehirdeki mülk sahipleri belediyeye ödedikleri emlak vergisi meblağını beş yüzle çarptıklarında emlak vergi kıymetine ulaşabilir. İki taksitte toplam 1.000 lira emlak vergisi ödenen konutun emlak vergi pahası 500 bin lira olarak hesaplanır. (Konutun pahasının binde 2’sini emlak vergisi olarak ödedikleri için…)
Büyükşehir dışındaki mülk sahipleri ödedikleri emlak vergisi meblağını binle çarpmaları gerekiyor. İki taksitte toplam 500 lira emlak vergisi ödenen konutun emlak vergi pahası 500 bin lira olarak hesaplanır. (Konutun pahasının binde 1’ni emlak vergisi olarak ödedikleri için…) Ödenen emlak vergisi dikkate alınarak formülle hesaplandığı üzere, belediyelere başvurularak da ilgili gayrimenkulün emlak vergi kıymeti öğrenilebilir.
KİRA ALMADAN DA VERGİ ÖDENEBİLİR
Anne, baba, çocuk, torun yahut kardeşin kira ödemeksizin oturduğu konut için, konut sahibi vergi ödemiyor. Birebir şahsa (yakınına) ikinci bir konut da tahsis edilmiş ise bu avantaj kalmıyor, emsal kira bedeli üzerinden konut sahibi (ikinci konut için kira almasa da) vergisini ödüyor. Konutların mal sahiplerinin, usul-füru (üstsoy-altsoy) yahut kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi durumunda emsal kira bedeli temeli uygulanmıyor.
Mülk sahibi, konutunu kira almadan yalnızca annesi, babası, çocuğuna ve kardeşine tahsis ettiğinde (emsal kira bedeli üzerinden) vergisi istenmiyor. Fakat; amca, dayı, hala, teyze, kayınvalide ve kayınpederin, arkadaşın kira ödemeden oturduğu konut için emsal kıymet üzerinden vergisinin ödenmesi gerekiyor.
İŞYERLERİNDEN KİRA ALINMAZSA
Ana, baba, çocuk, kardeş, torun için konut kirası alınmadığı durumda emsal kira bedelinden vergi ödenmesi gerekmiyor. Lakin işyerini; birebir bireylere (Anne, baba, çocuk yahut kardeşe) tahsis eden için bedelsiz kullanım da olsa ‘emsal kira bedeli’ üzerinden vergi ödenmesi gerekiyor. Burada kritik soru ise şu: İşyerlerinde stopaj uygulaması da var. Kira stopajı nasıl olacak?
Gelir vergisi stopajı lakin ödeme yapıldığı durumda kelam konusu olduğundan, işyeri şayet bedelsiz olarak yakınlara tahsis edilmişse, stopaj hesaplanması-ödenmesi gerekmeyecek. Lakin mülk sahibinin emsal kira bedelin üzerinden gelir vergisi beyannamesi verme yükümlülüğünü (beyan sonu da dikkate alınarak) yerine getirmesi gerekiyor.