3.5 kilometrelik kıyı şeridindeki yüksek katlı oteller, tahminen önemli bir tamiratla tekrar faaliyete geçebilir fakat art sokaklar kıyamet sonrası bilimkurgu sinema sahnelerini aratmayacak biçimde harabe haline gelmiş, yıkılmaya yüz tutmuş. Maraş’ın kapılarını birinci kere basına açan KKTC Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, kenti adım adım hayata yine döndürmeye kararlı. Maraş, Kıbrıs Barış Harekâtı’nın son günlerinde Türk ordusunun Gazimağusa kentine yanlışsız ilerlediği sırada Rumların terk ettiği bir turizm beldesi. Girne’den Ada’ya çıkan Türk ordusu, Rum kuşatması altındaki Gazimağusa kentine hakikat ilerlerken tek maksadı Rum kuşatması altındaki Kıbrıslı Türkleri kurtarmaktı.
RUMLAR KAÇTI, ELİMİZDE KALDI
Türk birliklerinin o devirdeki kumandanı, 12 Eylül askeri darbesinin de mimarı Kenan Cihan anılarında, kenti almak istemediklerini, Rumların terk etmesi nedeniyle ellerinde kaldığını söylemişti. Kenan Evren’in, “Rumlarla pazarlıklarda kullanırız” diye sivil yerleşime kapattığı kent, 1974’ten sonra KKTC’nin Ercan Havalimanı ve limanlarının memleketler arası seyahatlere açılması karşılığında birçok defa Rumlara teklif edildi fakat Rumlar daima reddetti. İki yıl evvel İsviçre’de Kıbrıs’ta garantör ülkeler Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin de iştirakiyle gerçekleşen Kıbrıs konferansı başarısızlıkla sonuçlanınca Türk tarafı Maraş’ın Türk idaresi altında açılmasını planlamaya başladı. KKTC hükümeti, 2 ay evvel Maraş’ı açma tarafında adım atma kararı verdi ve kentin yeni envanterini çıkarma kararı aldı.
İŞTE ASKERİN ENVANTERİ
Türk ordusu Maraş’a girdikten sonra birinci işlerinden biri kentin envanterini çıkarmak olmuş. Askeri yetkililerin hazırladığı envantere nazaran, 1974 öncesinde 30 binden fazla Rum’un yaşadığı tatil beldesinde 45’i yıldızlı öbürleri apartman tipi 105 otel, 4 bin 649 konut ve daire, 21 banka, 99 cümbüş merkezi, 2 bin 953 işyeri bulunuyor. Liste uzun lakin özetle kent 12 bin yatak kapasitesiyle 1974’te Ada’nın en büyük turizm merkezi. Türk gazetecilere Maraş rehberliği yapan KKTC Dışişleri Bakanı Kudret Özersay aktüel envanter çıkarılması kararının çok daha ayrıntılı olduğunu belirterek binaların sayısı, sağlamlık durumu, tapu kayıtları, altyapının mevcut hali üzere birçok mevzunun ele alındığını anlattı. Özersay, günümüzde askeri bir bedeli kalmayan Maraş kentini yine sivil yerleşime açabilmek emeliyle çalışmalar yürüttüklerini belirterek, “Bu yüzyılda kentin kapalı kalması kabul edilebilir bir şey değil. Memleketler arası hukuka, 1974 öncesi mülk sahipleri ve Vakıflar İdaresi’nin haklarına halel getirmeyecek halde sivil yerleşime açacak adımlar atacağız” dedi.
BM YERİNE AİHM KARARLARI
Kapalı Maraş için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) biri 1984 başkası 1992’de alınmış 550 ve 792 numaralı iki kararı bulunuyor. Güvenlik Kurulu kentin yerleşime açılmaması ve BM’ye devredilmesini istiyor lakin AİHM’nin de kapalı Maraş’la ilgili kararları bulunuyor. AİHM’nin iç hukuk yolu olarak tanıdığı KKTC’de şurası Taşınmaz Mal Kurulu önünde Maraş’taki mülkleriyle ilgili 300 Rum başvurusu bulunuyor. Kimi tazminat kimi ise mülklerinin iadesini istiyor. KKTC Dışişleri Bakanı Özersay bu noktada, AİHM kararlarına yakın bir duruş sergileyerek kentin yerleşime açılacağına dikkat çekti. Özersay, BM yetkililerinin ise yalnızca atılan adımlar konusunda bilgi aldığını ve rastgele bir itiraz gelmediğini vurguladı. Kudret Özersay, Maraş’ın farklı bir paket halinde Rumlarla pazarlık masasına getirilmemesinde kararlı. Kıbrıs sorunu tümüyle çözülürse, Maraş yine gündeme gelebilir.
KASALARDA PARALAR MÜCEVHERLER
– Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, herkesin taşınmaz malların envanteriyle ilgilendiğini lakin taşınır malların da envanterinin çıkartıldığını anlattı. En enteresan unsur 21 banka ve villardan çıkan ve irili ufaklı yüzlerce kasa. Kasaların 450 adet olduğu belirtiliyor. Bankalardaki sabit kasa odaları ve taşınabilir kasalar 1974’te mühürlenmiş ve her hafta mühürleri yerinde olup olmadığı tutanakla denetim ediliyor. Taşınabilen kasalar toplu halde tutuluyor. Kiminin içinde nakit para, kiminde ise mücevher üzere kıymetli taşlar ve takılar bulunuyor. Bankalarda ise, altın da bulunduğu belirtiliyor.