Geçtiğimiz ay ABD’de yaşanan silahlı bir hücum akabinde ABD Lideri Trump, görüntü oyunların toplumu şiddete teşvik ettiğini öne sürmüştü. Lakin uzmanlardan cevap gecikmedi. Görüntü oyunların şiddet ile bilhassa silahlı taarruzlar ile ilişkisinin bilimsel olarak yapılan pek çok çalışmaya karşın ispatlanamadığı, bu iki durum ortasında bir ilişkilendirme yapılamadığı görüldü. Bu oyunların Avrupa ve Uzak Doğu’da daha çok oynanmasına rağmen o bölgelerde yaşanan silahlı taarruz hadiselerinin ABD’den daha düşük oluşuna da dikkat çekildi.
Oyun denildiğinde yalnızca eğlenmek için oynananları düşünmemek gerekiyor. Dünyada eğitici oyunlar giderek daha yaygınlaşmaya başladı. Üniversite eğitimi de dahil pek çok ülkede artık bilgisayar ve taşınabilir oyunlar kullanılıyor. Yeni oyunlarda AR (Artırılmış gerçeklik), VR (Sanal gerçeklik) teknolojileri de yer alıyor. İlköğretim de dahil, yüklü olarak liseler ve üniversiteler bu teknolojileri kullanarak fen bilimleri, sıhhat bilimleri üzere deneysel bilim kısımlarında eğitimler veriyor. Hatta artık yapay zekâ dayanaklı oyunlar da var. Ayrıyeten şirketlerde kimi motivasyon problemlerini çözmek, eser pazarlama, toplumsal farkındalık oluşturmak üzere toplumsal bahislerde da oyunlardan faydalanılıyor. Kâfi ki biz gerçek kullanmayı bilelim.
Oyunlarda dikkat edilmesi gereken en kıymetli nokta bağımlılık basamağına gelmemesi, mümkünse konut ortamında oynanması ve çocuğun yaşına uygun olması. Online oynanan oyunlarda çocuklar çoklukla kendi server’larını oluşturup kendi arkadaşları ile oynuyorlar ancak bazen diğer server’larda yabancılarla da oynayabiliyorlar. Tanımadıkları beşerlerle bu platformlarda konuşma, iletileşme imkânı da oluyor. Bu sebeple çocuklara yabancılarla aralı olmaları, şahsî bilgilerini paylaşmamaları tarafında evvelce bilgi verilmesi gerçek bir yaklaşım olur.
Diğer yandan çocuklar için dijital ortamlardaki tek vakit geçirme formülü görüntü oyunlar değil. Görüntü oyunlardan daha fazla tehlikeler içerebilecek toplumsal medya ağları var ve her an her yerden ulaşılabilir durumdalar.
Çocuklar açısından toplumsal medyanın riskleri
Sosyal medyanın kullanım yaşı aslında küçük çocuklara uygun değil fakat artık bilinçsiz kimi bireyler daha çocuk doğar doğmaz ismine toplumsal medya hesabı açabiliyor. Yemek yedirmek üzere zahmetli mevzuları da YouTube görüntüleri eşliğinde halleden ailelerin, çocuklarına YouTube görüntüleri seyrediyorlar diye kızmaları da biraz tuhaf oluyor. Gelelim toplumsal medyada çocukları bekleyen tehlikelere.
Kişisel bilgilere ulaşmak sıkıntı değil
Çocuğunuzun gerçek ismi, fotoğrafı hesabında bulunuyorsa hakkındaki eşsiz bilgileri birinci adımda internete bıraktı demektir. Bilhassa hesabı herkese açıksa ismi, soyadı, akrabaları, yaşadığı yer, okuduğu okul vb. pek çok bilgi berbat emelli insanların ellerine geçebilir. Benim başıma gelmez demeyin, ne oluyorsa bu yaklaşım sebebiyle oluyor.
Siber zorbalığa maruz kalabilirler
Hangimiz çocuğumuza makus kelam söylensin, haksız tenkit yapılsın, kasıtlı olarak gururu incitilsin, cinsel istismara uğrasın isteriz ki? Hiçbirimiz. Pekala gerçek hayatta sapkın olduğunu bildiğiniz birine çocuğunuzun fotoğraflarını gösterir miydiniz? Cevabınız sanırım “hayır” olacaktır. O vakit sanal ortamda da bu riski düşünmek gerekiyor.
İletişime geçenler düzgün niyetli olmayabilir
Bazı ortamlarda çocuklarla bağlantı kurmak çok kolay olabiliyor. Bu hususun ayrıntısına mümkün berbat niyetli insanlara yol göstermemek için değinmiyorum. Bu mevzuda biraz düşünün demekle yetiniyorum. Çünkü çocuklar her vakit denetimli hareket edemeyebilir. Biz yetişkinler bile boş bulunuyoruz.
Milyonlarca insan ortasında yalnız bırakmak gerçek mu?
Bugün ülkemizde yaklaşık 52 milyon faal toplumsal medya kullanıcısı var. Çocuğunuzu 52 milyon kişinin olduğu bir yerde yalnız başına bırakır mısınız? Bırakmam diyorsanız, ona çok hissettirmeden toplumsal medya, internet kullanımını takip etmeniz gerekiyor. Mümkünse ailece bulunan ortamlarda internete girmesi, odasında tek başına internette uzun müddetler geçirmemesine dikkat etmek kıymetli.
Şiddet, istismar manzaralarına maruz kalabilirler
Dünyada ve ülkemizde yaşanan pek çok şiddet olayı, istismar vb. birinci evvel toplumsal medyada görülüyor. Birden fazla vakit da bu haberler sansürsüz imajlar ve yorumlar eşliğinde paylaşılıyor. İzlememesi gerektiği için televizyondan uzak tuttuğunuz çocuğunuz bunları toplumsal medyada rahatlıkla görebilir.
Paylaşımları ileride meslek hayatlarını etkileyebilir
İş başvurusu yaptığımızda toplumsal medya hesaplarımızın bile incelendiği vakitlerde yaşıyoruz. Çocuk ve gençlerin bir olay hakkında o an düşünmeden yaptıkları paylaşımlar ileride iş hayatlarını etkileyebilir. Bunun haricinde büyüyüp iş sahibi bir birey olan çocuğunuz bezli gezdiği fotoğraflarının mesai arkadaşlarınca görülmesini istemeyebilir. Münasebetiyle çocuklar kadar bizlerin de onların birey olarak haklarına hürmet duyarak hem de düzgün örnek olmak ismine temkinli paylaşımlar yapmamız gerekiyor.
Sosyal medya çocuğunuzun geleceğini de etkileyebilir
Günümüzde pek çok terör örgütünün toplumsal medya hesabı var. Hepimizin bildiği “Arap Baharı” olarak isimlendirilen olaylar zinciri de bir toplumsal medya platformu üzerinden alevlenerek yayıldı. Pek çok örgüt üyesi, toplumsal medya ağlarında tanıştıkları gençleri kendilerine çekmeye çalışıyor. Bu üzere hadiselerin haberleri medyada tekraren yayınlandı. Tehlikeyi göz arkası etmemek gerekiyor.
Bunları yapabilirsiniz;
Çocuklara online yaptıkları hareketlerin bir sonucu olacağını her vakit anlatın,
Çocukların toplumsal medya paylaşımlarını kısıtlayın, güvenlik kurallarını anlatın,
Çocuklarınızın profillerine erişimi sınırlayın,
Çocuklarla online yaptıkları yazışmalar ve paylaşımlar hakkında sık sık uygun bir lisanla konuşun, sohbet edin.
Sonuç olarak teknoloji hoş ve insanlık için pek çok yarar sağlıyor lakin teknoloji denildiğinde aklımıza birinci olarak toplumsal medya gelmemeli. Toplumsal medya dijital platformda yer alan bir haberleşme, toplumsallaşma ağı yazılımı. Toplumsal medyayı yeteri kadar, emniyetli ve hakikat maksatlar için kullanmak gerektiğini unutmamak gerekiyor.
Serap TORUN
twitter.com/seraptorun73