Libya’nın doğusundaki silahlı güçlerin başkanı Hafter, 2014’teki darbe teşebbüsünün akabinde milis kümelerle iş birliği yaparak hakimiyet alanını her geçen yıl genişletti. Petrol Hilali bölgesi, Bingazi, Derne kentlerinin akabinde bu yılın ocak ayında ülkenin güneyindeki Fizan bölgesine ilerleyerek buraları ele geçirdi.
Kazandığı bölgelerle zafer sarhoşluğu yaşayan Hafter, siyasi rakibi olan milletlerarası meşruiyete sahip Ulusal Mutabakat Hükümetinin (UMH) denetimindeki tüm devlet kurumlarının yer aldığı başşehir Trablus’a göz dikti.
Libya Birleşmiş Milletler (BM) nezdinde ülke içindeki tüm aktörleri bir ortaya getirecek ulusal konferansa hazırlanırken General Hafter, 4 Nisan’da sürpriz bir atakla Trablus’u ele geçirmek için akın buyruğu verdi. Hafter güçleri, Trablus etrafındaki kentleri süratle ele geçirmeye başladı.
Ancak çok geçmeden başkentteki UMH de güçlerini harekete geçirerek Hafter’e karşı Burkan el-Gadab (Öfke Volkanı) isimli bir operasyon başlattı. UMH güçleri, Hafter’in başşehre yanlışsız ilerleyişini Ayn Zara’da durdurmayı başardı.
Hafter birlikleri ile UMH güçleri ortasındaki savaşta istikrar iki buçuk aylık müddette pek bozulmadı. Kritik gelişme ise geçen hafta yaşandı. UMH güçleri, çarşamba günü ülkenin güneyinde Hafter güçlerinin başşehir ataklarında ikmal ve harekat merkezi olarak kullandıkları Giryan kenti yakınlarına taarruza geçti.
Akşam saatlerine gelindiğinde UMH, Hafter güçleri için başşehri ele geçirme planlarında kritik kıymete sahip Giryan’ı ele geçirdiklerini açıkladı. Hafter güçleri, gerilerinde harekat planları, mühimmat, zırhlı araçları da bırakarak Giryan kentinden kaçmak zorunda kaldı.
UMH, GİRYAN ZAFERİNDEN SONRA TAARRUZA GEÇTİ
UMH Başkanlık Kurulu tarafından Giryan’ın ele geçirilmesinin akabinde yapılan açıklamada, ülke idaresine yönelik “darbe” teşebbüsünün boşa çıkartıldığı, UMH güçlerinin savunma durumundan atak konumuna geçtiği belirtildi.
Hafter güçleri ise başşehir taarruzlarında toplanma ve ikmal noktası olarak kullandıkları Giryan kentini kaybetmenin sorumluluğunu Türkiye’ye yüklemeye çalıştı.
Türkiye’yi, Libya’daki milletlerarası tanınırlığa sahip legal hükümete dayanağı nedeniyle suçlamaya çalışan Hafter güçlerinin sözcüsü Ahmed el-Mismari, tüm Türk maksatlarını düşman gayesi saymakla tehdit etti.
Hafter güçleri, Libya açıklarında bir gemide çalışan 6 Türk denizcisini pazar günü Bingazi kentinde alıkoydu. Lakin Türk makamlarının sert ikazlarının akabinde Hafter güçleri Türk vatandaşlarını 24 saatten kısa müddette hür bırakmak zorunda kaldı.
Bunun üzerine, Halife Hafter’in müttefiki Tobruk’taki Temsilciler Meclisi (TM) Lideri Akile Salih, ülke genelinde “seferberlik” ilan ettiklerini duyurdu.
Hafter, Libya içinde başından beri, “ilerlemezsen gerilemeye başlarsın” istikametindeki taktiği uygulamasıyla tanındı. Fakat Libya’nın başşehrine yönelik operasyonunda denetimindeki birlikler, Trablus’un merkezine ilerlemede başarısız olmalarının yanı sıra Giryan kentini kaybederek büyük darbe aldı.
ULUSLARARASI ALANDA DA RÜZGAR HAFTER’İN BİLAKİS ESİYOR
Hafter, Trablus’a yönelik taarruz buyruğu verdiğini duyurduğunda Avrupa’daki ve bölgedeki birçok aktör “bekle-gör” vaziyeti aldı.
Fakat Hafter’in operasyonu, vadettiği süratli ve kesin zaferi sağlayamadı. Bunun yanı sıra operasyonlarda can kaybı da giderek arttı. Ortadan geçen iki ay içinde Hafter destekçisi ülkeler, General’le ortalarına ara koymayı tercih etti.
Dünya Sıhhat Örgütünün 25 Haziran’da açıkladığı bilgilere nazaran, Trablus etrafındaki çatışmalarda 41’i sivil 739 kişi hayatını kaybetti, 137’si sivil 4 bin 400’den fazla Libyalı yaralandı.
Hafter savaş uçakları Giryan kentini kaybetmesinin akabinde sivil bölgeler dahil Trablus’u bombalamayı sürdürüyor. Dün gece saatlerinde Hafter’e ilişkin savaş uçaklarının, Tacura bölgesinde bulunan, sistemsiz göçmenlerin kaldığı bir barınma merkezine düzenlediği hava atağında 40 kişinin öldüğü bildirildi.
BAE’NİN PARMAK İZİ HER YERDE
Hafter birlikleri Giryan kentinde bozgun içinde kaçarken gerilerinde Hafter’in baş destekçisi ülkeleri sıkıntı durumda bırakacak silahlar bıraktı.
Hafter güçlerinin geride bıraktığı silahlara ait Giryan’dan gelen paylaşımlarda, Amerikan silah üreticisi Raytheon and Lockheed Martin’e ilişkin sandıklarda yer alan ileri teknoloji “Javelin” füzelerinin imgeleri dikkati çekti. Toplumsal medyada paylaşılan birtakım mühimmat fotoğraflarında da alıcı taraf olarak Hafter güçlerinin destekçisi olan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ordusunun isminin yer aldığı görüldü.
Bunun üzerine ABD Senatosu Dış Alakalar Komitesi, ABD’nin, Birleşik Arap Emirliklerine (BAE) sattığı silahların Libya’da Halife Hafter’e bağlı güçlerin elinde çıkmasıyla ilgili olarak soruşturma başlatılmasını talep etti.
Senato Dış Münasebetler Komitesinin en kıdemli Demokrat üyesi Bob Menendez, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’ya hitaben yazdığı mektupta, “Eğer bu argümanlar doğruysa, yasaya nazaran BAE’ye tüm silah satışını kesmeniz gerekeceğinin eminim farkındasınızdır.” tabirini kullandı.
Menendez, ABD’nin BAE’ye sattığı silahların Libya’da ortaya çıkmasının hem ilgili Amerikan yasasını açık bir biçimde ihlal ettiğini, hem de BM’nin Libya’ya uyguladığı silah ambargosunu deldiğini belirtti.
Aynı halde, BAE’nin Libya’da Halife Hafter’e dayanak olmak için hava üssü kurduğu, zırhlı araçlar gönderdiği, memleketler arası silahları Libya’ya soktuğuna ait çok sayıda haber, imaj ve ses kaydı da evvelden basına yansımıştı.
Buna rağmen BAE Dışişleri Bakanlığı tarafından Amerikalı Senatör’ün mektubunun akabinde yayımlanan açıklamada, Libya’da çıkan ABD menşeli silahlarla BAE’nin ilgisi yalanlandı.
Açıklamada, “Emirlikler, Libya’da çıkan silahların mülkiyetini mutlaka reddetmekte ve BM uzmanlarıyla tam bir iş birliğine bağlı olduğunu vurgulamaktadır.” sözleri yer aldı.
HAFTER GENİŞLEDİKÇE ZAYIFLIYOR
Halife Hafter, yalnızca Trablus etrafı değil tıpkı vakitte ülkenin güneybatısındaki Fizan bölgesinde de sıkıntı vakitler geçirmeye başladı.
Hafter, başşehre ilerlemeden evvel 2019 başında ülkenin güneyine yönelik operasyon başlattı ve bu bölgeleri denetimine geçirdi. Fakat, Hafter birlikleri, UMH’ye bağlı Ali Kenna liderliğindeki Güneyi Muhafaza Birlikleri’nin yanı sıra Çadlı muhaliflerin de takviye verdiği Tebu kabilesine bağlı silahlı kümelerin ortak amacı oldu.
Hafter’in birliklerinin büyük çoğunluğunu Trablus etrafında tutma ısrarı, güneydeki hakimiyetini ve petrol kuyularını denetimini de zayıflattı.
HAFTER MİLİSLERİNİ BİR ORTADA TUTMAK ZORUNDA
Hafter’e bağlı milis kümeler, Libya’nın farklı bölge, kültür, aidiyet ve geçmişlerinden gelen ögelerden oluşuyor. Hafter, Medhali Selefilerinden, Hafter’in oğullarının yönettiği silahlı oluşumlara, Sudan ve Çad’dan gelen paralı askerlerden, lokal kabile milislerine kadar geniş bir yelpazeyi bir ortada tutmaya çalışıyor.
Hafter’in idaresi çatısı altında gevşek bir buyruk komuta hiyerarşisiyle homojen olmayan biçimde savaşan bu milis oluşumlar ideolojik, kabilesel, kültürel çekişmeler ve çıkarlarının çatışması durumunda vakit zaman namlularını birbirlerine çevirebiliyor. Ufukta rastgele bir ışık görünmeden operasyonun uzaması bu kümeler ortasında bir iç çatışma riskini de artırıyor.
Daha evvel de bu cins iç çekişmeler nedeniyle milis kümeler içinde kopmalara alışık olan Hafter, Usame Cüveyli denetimindeki Zintan Birlikleri, Petrol Tesisleri Muhafızları İbrahim Cedran ve Tebu Birlikleri’ni kaybetmişti.
Nitekim Hafter’e bağlı milis kümeler ortasında “mühimmatın dağıtılması ve hangi takımın hangi cepheye gideceği” tarafında iç tartışmalar yaşandığı biçimindeki tezler mahallî basında sıkça yer alıyor.
Giryan kentinden kaçan Hafter güçleri tekrar başşehir Trablus’un güneyindeki öteki bir nokta Terhune’yi elinde bulundurmayı sürdürüyor. UMH güçlerinin sıradaki gayesinin Hafter güçlerini bu bölgeden atmak olduğu tabir ediliyor.