Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunun (TÜBİTAK) 56. kuruluş yıl dönümü aktifliği, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ve TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal’ın iştirakiyle TÜBİTAK Başkanlık Binası’nda gerçekleşti.
Varank, burada yaptığı konuşmada, TÜBİTAK’ın takviyeleri kapsamında 2002’den bu yana 236 bin 447 bilim beşerinin desteklendiğini, yeni bilim insanlarının yetiştirilmesi için ağır efor gösterdiklerini söyledi.
TÜBİTAK’ın genç yetenekleri keşfetmek için 25 yıldır olimpiyatlar düzenlediğini, bölgesel ve milletlerarası seviyede tertiplerde yer aldığını anımsatan Varank, “Ülkemizi temsil eden öğrencilerimiz şimdiye kadar 114 altın, 308 gümüş ve 393 bronz madalya alarak üstün bir muvaffakiyet gösterdiler. Bu muvaffakiyet seviyesinin her geçen yıl artarak devam etmesi bizleri ayrıyeten şad ediyor. Gençlerimiz, bu yıl düzenlenen matematik, biyoloji, fizik olimpiyatlarında 5 altın, 7 gümüş ve 10 bronz madalya kazanarak bizleri bir kere daha gururlandırdı.” diye konuştu.
Varank, TÜBİTAK’ın prestijini çeşitli palavra haberler ve iftiralarla zedelemeye çalışan çevrelerin bu muvaffakiyetleri görmezden geldiğini lisana getirerek, gençlere her şartta sahip çıkmaya devam edeceklerini bildirdi.
“Hiçbir genci imkansızlıklara terk etmeyeceğiz”
Çocukların bilimsel düşünmeyi alışkanlık haline getirmesi ve yenilikçi taraflarının öne çıkması gayesiyle bilim merkezleri ve deneyap teknoloji atölyeleri kurduklarını belirten Varank, bilim merkezlerini ziyaret edenlerin sayısının 3 milyonu aştığını, 12 pilot vilayette 2 bine yakın öğrencinin de deneyap teknoloji atölyelerinde eğitim almaya başladığını anlattı.
Varank, 2020 sonuna kadar 81 ilin tamamında deneyap teknoloji atölyelerinin faaliyete geçmesini amaçladıklarını tabir ederek, “2023’e kadar 50 bin teknoloji yıldızı yetiştirmeyi hedefliyoruz.” dedi.
Dünyanın vicdanlı ve etik pahalara sahip çıkan bilim beşerlerine gereksinimi olduğunu vurgulayan Varank, “Nerede doğduğu, hangi kurallar altında büyüdüğü hiç değerli değil, bu ülkenin hiçbir gencini imkansızlıklara terk etmeyeceğiz. Gerekirse 780 bin kilometrekareyi tarayarak, o cevherleri tek tek bulacağız. Takviyelerle, teşviklerle, sağlanan burs ve kredi imkanlarıyla onların yanında olmaya devam edeceğiz.” diye konuştu.
“TÜBİTAK, Türkiye’de bilim üretiminin mutfağı”
TÜBİTAK’ı ülkede bilim üretiminin mutfağı olarak gördüklerini lisana getiren Varank, kurumu “Milli Teknoloji Hamlesi”nin ana sütunlarından biri olarak tanımladı. Varank, TÜBİTAK ve bağlı enstitülerin geliştirdiği ulusal teknolojiler ve önayak olduğu projelere ait bilgi verdi.
TÜBİTAK Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsünde (SAGE) geliştirilen ulusal mühimmatların Türk Silahlı Kuvvetlerinin envanterine girdiğini hatırlatan Varank, bu enstitünün geliştirip ürettiği sırf Hava Kuvvetlerinin envanterine girmiş eser sayısının 8’e ulaştığına dikkati çekti.
Bakan Varank, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezinde (MAM) de birçok kritik teknolojinin yerli imkanlarla geliştirildiğini ve daha evvel ithal edilen eserlerin millileştirildiğini belirterek, yazılım teknolojileri alanında faaliyet gösteren TÜBİTAK Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezinin (BİLGEM) öncülüğünde de birinci ulusal mikroişlemci dizaynına başlandığını söyledi.
Milli tasarım işlemcinin 2021’de silah sistemlerinde test edilebilir bir noktaya geleceğini öngördüklerini bildiren Varank, SİHA’larda kullanılan bombaların arayıcı başlıklarının içindeki dedektör çiplerinin TÜBİTAK’ın Yarı İletken Teknolojileri Araştırma Laboratuvarında üretildiğini aktardı.
Varank, bilgi arzı güvenliği için açık kaynak kod anlayışını önemsediklerini belirterek, Pardus’dan edinilen deneyimler doğrultusunda Türkiye Açık Kaynak Platformunu kurdukları, platformla yazılımcı sayısını ve niteliğini yükseltmeyi, kullanılan yazılımlarda güvenliği artırmayı, lisans maliyetlerini azaltarak dışa bağımlılığı düşürmeyi hedeflediklerini söz etti.
Yazılım alanında güçlü bir global oyuncu olmayı ve yıkıcı teknolojilere karşı aktif tahliller getirmeyi amaçladıklarını söyleyen Varank, TÜBİTAK Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) tarafından açık kaynak ofis eğitimleri düzenlediklerini, TÜBİTAK Türkiye Sanayi Sevk ve Yönetim Enstitüsünün (TÜSSİDE) de kurumların ve dalların daha faal yönetilmelerine dönük danışmanlık ve eğitim hizmetleri verdiğini anlattı.
“Özel kesime 16 yılda 12 milyar liralık Ar-Ge hacmi oluşturduk”
Varank, TÜBİTAK’ın mevcut takviye ve teşvik programlarını Türkiye’nin amaç ve gereksinimleri doğrultusunda revize ederek yeni programlar geliştirdiklerine işaret ederek şöyle konuştu:
“Bu kapsamda, özel bölüme yönelik dayanakları, son yıllarda hem çok çeşitlendirdik hem de finansman boyutunu güzelleştirdik. Özel kesime 16 yılda 16 bin proje için 12 milyar liralık Ar-Ge hacmi oluşturduk. Her yıl ortalama bin projeye 500 milyon liranın üzerinde geri ödemesiz dayanak sağlıyoruz. 20 bin 155 akademik projeye ise 10 milyar liranın üzerinde katkı sağladık. Bu yıl prestijiyle da bu projelere verdiğimiz dayanakları yüzde 100’e yakın oranda artırdık.”
Türkiye’yi dünyadaki tüm bilim insanları için bir cazibe merkezi yapmaya çalıştıklarını vurgulayan Varank, bu maksat doğrultusunda Memleketler arası Başkan Araştırmacılar Programı’nı geçen yıl müracaata açtıklarını, geçen hafta ise kıymetlendirme sonuçlarını açıkladıklarını hatırlattı.
En çok müracaat ABD, İngiltere ve Almanya’dan
Varank, Memleketler arası Başkan Araştırmacılar Programı için 243 müracaat aldıklarını belirterek şunları kaydetti:
“Başvurular, alanında birinci 100 üniversiteden, en çok Ar-Ge harcaması yapan birinci 2 bin 500 özel dal kuruluşundan, birinci 250 kamu kurum ve enstitülerinden olmak üzere yüklü olarak ABD, İngiltere ve Almanya’dan yapıldı. Müracaatları, teknik bilimler, sıhhat bilimleri, toplumsal ve beşeri bilimler, ömür ve tarım bilimleri ile temel bilimler olmak üzere 5 alanda, alanında uzman panelistler kıymetlendirdi. Teknik bilimler alanında 74, ömür bilimleri alanında 18, temel bilimler alanında 16, toplumsal ve beşeri bilimler alanında 12 ve sıhhat bilimleri alanında 7 müracaat belirlenen eşik kıymetin üzerinde puan aldı. Bu değerlendirmeler sonucunda 21 farklı ülkeden, 98’i Türk 29’u yabancı olmak üzere, alanında önder 127 bilim insanı ve araştırmacı, Türkiye’nin yazacağı yeni muvaffakiyet öyküsünün bir kesimi olmaya hak kazandı.”
Programa olan ilgi ve müracaatların Türkiye’ye duyulan itimadı gösterdiğine işaret eden Varank, dayanak kazanan araştırmacılardan 58’inin ABD’den 16’sının İngiltere’den, 9’unun Almanya’dan ve 8’inin de Hollanda’dan müracaat yaptığını bildirdi.
Araştırmacıların yüzde 66’ı devlet üniversitelerinde çalışacak
Varank, müracaat yapanlar ortasında dünyanın en âlâ birinci 10 üniversitesinden araştırmacıların da olduğuna dikkati çekerek, “Yine dayanak kazanan araştırmacılar ortasında Amazon, Apple, Bosch, GE, Intel, Siemens, Volvo üzere küresel şirketlerde vazife yapmakta olan isimler kelam konusu. Misal biçimde, CERN, CNRS, Max Planck Institute üzere öncü araştırma kuruluşlarında çalışan araştırmacılar da yeniden bu programla Türkiye’ye dönecekler. Desteklenecek adayların 84’ü yurt dışındaki araştırma üniversitelerinde, 21’i enstitülerde, 21’i de özel bölüm kuruluşlarında tecrübe kazanmış isimler.” dedi.
Bakan Varank, araştırmacıların çalışacakları kurumlara ait de şu bilgileri verdi:
“Araştırmacıların 66’sı ülkemizde bulunan devlet üniversitelerinde, 42’si vakıf üniversitelerinde, 11’i özel dal kuruluşlarında, 7’si araştırma altyapılarında ve biri de bir kamu kuruluşumuzda çalışacak. En çok desteklenen üniversiteler ortasında Boğaziçi Üniversitesi 15 projeyle birinci sırada, Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve Koç Üniversitesi 14’er projeyle ikinci sırada ve İstanbul Teknik Üniversitesi de 9 projeyle üçüncü sırada yer alıyor. Özel bölüm kuruluşları içinde Arçelik birinci sıradayken, araştırma altyapılarında nano-teknoloji merkezleri Sabancı SUNUM ve Bilkent UNAM birinciliği paylaşıyorlar. Ayrıyeten belirtmek isterim ki ülkemize kazandırdığımız önder araştırmacıların her birinin 5 doktora öğrencisi yetiştirmesini de hedefliyoruz.”
Varank, bilim insanları ve girişimcileri Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerini yürütmek üzere Türkiye’ye davet etmeyi sürdüreceklerini lisana getirdi.
41 yıllık TÜBİTAK çalışanına özel davet
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin birinci kalkınma planı olan 11. Kalkınma Planı’nı çok önemsediklerini söyleyen Varank, planda TÜBİTAK’ı ilgilendiren 39 siyaset önleminin yer aldığını, planda belirtilen öncelikli kesimlerin tamamının orta-yüksek ve yüksek teknolojili alanlar ortasında bulunduğunu ve bu kesimlerin geliştirilmesinin Ar-Ge talebini artıracağını lisana getirdi.
Varank, önümüzdeki devirde öncelikli kesimlerdeki firmalarla iş birliği içinde yeni teknolojiler geliştirilmesi için TÜBİTAK’ın araştırma merkezlerinin kapasitelerini artırmayı hedeflediklerini söz etti.
Konuşmaların akabinde Bakan Varank ve TÜBİTAK Lideri Mandal, TÜBİTAK’ta 25, 30 ve 35 yılını dolduran çalışanlara plaket verdi. Varank, kurumda 41. yılını dolduran Cemal Tan’a plaketini takdim ederken, “41. yıl bu türlü kuru kuru plaketle olmaz. Ulusal Müşahede Şenliğine birlikte gidelim.” dedi.