Günümüzde, ülkeler ekonomik yarışta öne çıkabilmek için teknolojiye yatırım yapıyor. Ama bu alanda bayanların ismi pek geçmiyor. ABD’de yapay zekâ konusunda yayınlanan bilimsel yayınları kapsamlı olarak inceleyen bir araştırmaya nazaran, müelliflerin sadece yüzde 13,83’ünün bayan olduğu görülüyor. Müellifleri ortasında en az birinin bayan olduğu makalelerin oranı ise 1990’lardan bu yana kıymetli bir değişikliğe uğramamış. Halbuki yapılan pek çok çalışma, bayanların varlığının kolektif toplumsal hassaslığı arttırdığı ve daha yüksek kolektif zekâya yol açtığı tarafında.
Kadınlara özel oluşturulan fonlara, kat edilen gelişmelere karşın, iş hayatında da bayanlar gereğince temsil edilmiyor. Global olarak tüm çalışanların yaklaşık üçte biri, idare durumunda olan bireylerin ise yaklaşık dörtte birinden daha azı bayanlardan oluşuyor. Yapay zekâ konusundaki araştırmanın bir başka bulgusu ise Hollanda, Norveç ve Danimarka’daki bayanların AI makaleleri yayınlama olasılıklarının, Japonya ve Singapur’dakilerden daha yüksek olduğu tarafında. Yayınların bahislerine bakıldığında ise toplumsal mevzularda AI çalışması yapan bayanların sayısının, bilişim yahut matematik alanında çalışanlara kıyasla daha yüksek olduğu saptanmış. Bayanların yaşadığı coğrafya, kültür ve bunun yanı sıra mevzu da yayınları farklılaştırıyor.
Geleceği erkekler yazıyor
Kadınlar matematik ve teknolojiyi sevmiyor mu, yoksa baht mı verilmiyor bunu daha kapsamlı araştırmalar ile açıklamak mümkün olabilir. Sebep ne olursa olsun bu durum geleceği yazanların erkekler olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Yakın geçmişe baktığımızda teknoloji alanında muvaffakiyet elde etmiş pek çok bayan görüyoruz. Bu bayanların sayısının günümüze kadar gereğince artmadığı da aşikâr. Hâlâ teknolojinin, dijital medya ve toplumsal ağlardan oluştuğunu sanan bayan sayısına baktığımızda bu duruma çok da şaşırmamak gerekiyor. Halbuki teknolojiyi birinci yazanlardan kimileri bayandı. Onların ortasında, evvelce domain almak isteyenlerin birinci başvurduğu NIC’in kurucusu Elizabeth Feinler, dünyanın birinci elektronik bilgisayarı ENIAC’ı programlayan bayan matematikçiler, kişisel bilgisayarların (PC) geliştirilmesinde misyon almış Mary Allen Wilkes üzere isimler yer alıyor.
Smalltalk-80 programlama lisanının gelişiminde rol alan Adele Goldberg, birebir vakitte GUI teknolojisinin de kurucularındandı. Carol Shaw ise birinci bayan görüntü oyun programcısı olarak biliniyor. Bu saydıklarım yalnızca birkaçı, liste epey uzun. Kıymetli olansa, geçmiş listenin uzunluğu değil gelecekte daha fazla bayanı teknoloji alanında görebilmemiz. Bu sebeple de STEM eğitimleri kadar ailelerin kız çocuklarını desteklemesi, onları yüreklendirmesi, âlâ eğitim almalarının sağlanması son derece değerli. Şayet iş gücü çeşitliliğini sağlayamazsak kendimizi yalnızca erkek bakış açısıyla kurgulanmış bir gelecekte bulabiliriz.
Serap TORUN
twitter.com/seraptorun73