Yapay zeka, yeni ilaçların keşfedilmesinde büyük umut vaat etmesine karşın birçok bilim beşerinin hala bu teknolojinin potansiyelinden habersiz olduğu görülüyor. BenchSci tarafından ilaç keşfi için çalışan 330 kurumda yapılan ankete nazaran, iştirakçilerin yüzde 41’i ilaç keşfinde yapay zekanın kullanımı konusunda bilgi sahibi olmadığı sonucuna ulaşıldı.
İlaç kesimine özel olarak geliştirilen yapay zeka algoritmaları, farklı bileşenlerin bir ortaya getirilerek yeni ilaçların simule edilmesini sağlıyor ve hangi hastalıklarda kullanılabileceği konusunda bilgi verebiliyor. Emsal biçimde, keşfedilen bir ilaçtaki bileşenleri tahlil ederek tedavide kullanılma potansiyelini ortaya çıkarıyor. Günümüzde sıhhat teknolojileri alanında faaliyet gösteren ve ilaç keşfinde yapay zekadan faydalanan birçok şirket bulunuyor.
2015 yılında kurulan Kanadalı startup Deep Genomics, biyolojinin insanların anlayamayacağı kadar karmaşık bir mevzu olduğuna inanıyor. 1000’den fazla moleküler bileşiğin sanal kütüphanesini oluşturan şirket, yeni bir genetik ilaç kozmosu oluşturmayı hedefliyor. Project Saturn isimli kütüphane, Deep Genomics’in genetikçileri, biyologları, kimyagerleri, klinisyenleri ve ilaç geliştiricileri için bir araç seti olarak fonksiyon görüyor. Bu kütüphane ile ‘yeni ilaç adayları’ bulunabiliyor ve genetik hastalıkları nasıl etkileyecekleri hakkında kestirimler yürütülebiliyor.
2012 yılında Oxford’da kurulan İngiltere merkezli Exscientia isimli teşebbüs ise ilaç dizaynını otomatikleştiren birinci şirket olduğunu argüman ediyor. Exscientia 2017’de diyabet üzere metabolik hastalıklara yönelik tedavileri keşfetmek ve geliştirmek için Sanofi ile stratejik bir araştırma işbirliği yaptığını açıklamıştı. Exscientia’nın yapay zeka platformu, birlikte fonksiyonel olabilecek bileşenleri kombinasyonlarını üretiyor.
İlaç dalında yapay zekanın kullanımı, şahsileştirilmiş ilaçların üretimini de mümkün hale getirebilir. Böylece her kişinin fizyolojik ve metabolik özelliklerine uygun dozlarda ilaçlar verilerek, en güzel tedavi uygulanabilir.
Burak KESAYAK
Twitter: @BurakKesayak